Ο κορωναϊός και η μετάδοση των πληροφοριών

 Η πληθώρα πληροφοριών σχετικά με τον COVID-19 παρουσιάζει προκλήσεις για τους δημοσιογράφους και τους επιστήμονες. Οι καλές δημοσιογραφικές αναφορές (όπως και η επιστήμη) πρέπει να διακρίνουν τις νόμιμες πηγές πληροφοριών από τις φήμες, τις μισές αλήθειες, τα οικονομικά κίνητρα προώθησης διορθωτικών μέτρων και την προπαγάνδα με πολιτικά κίνητρα. Ενώ παρακολουθούμε τις εξελίξεις, έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο δύσκολο είναι αυτό, ακόμη και για τους πιο δραστήριους και καλά ενεργοποιημένους επιστήμονες και δημοσιογράφους, δεδομένου ότι υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες τόσο από παραδοσιακές πηγές (αρχές δημόσιας υγείας, περιοδικά) όσο και από νέες (ιστολόγια).  Για να βοηθήσουμε σε αυτό, πιστεύουμε ότι οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να διακρίνουν τουλάχιστον τρία επίπεδα πληροφοριών που λαμβάνουν από επιστήμονες:

α) αυτό που γνωρίζουμε ότι είναι αλήθεια.

β) αυτό που πιστεύουμε ότι είναι αληθές: εκτιμήσεις που βασίζονται σε γεγονότα οι οποίες, εξαρτώνται επίσης από συμπεράσματα, παρεκβολή ή ερμηνεία γεγονότων που αντικατοπτρίζουν την άποψη ενός ατόμου για το τι είναι πιθανότερο να συμβαίνει και

γ) απόψεις και εικασίες.

Στην κατηγορία α ανήκουν τα γεγονότα όπως ότι: αυτή η μόλυνση προκαλείται από βήτα-κοροναϊό, ότι οι αρχικές αλληλουχίες ιϊκού γονιδιώματος του ιού ήταν πολύ παρόμοιες, ότι η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο συμβαίνει συχνά, ότι ο αριθμός των αναφερόμενων περιπτώσεων σε διάφορες τοποθεσίες είναι Χ κλπ. Πολλαπλές γραμμές αποδεικτικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων επιστημονικών μελετών και εκθέσεων από δημόσιους υγειονομικούς φορείς, τις υποστηρίζουμε ως γεγονότα.

Στην κατηγορία β ανήκει η συντριπτική πλειοψηφία όσων θα θέλαμε να μάθουμε για την επιδημία: τον πραγματικό αριθμό περιπτώσεων σε οποιαδήποτε τοποθεσία, την έκταση της κοινοτικής μετάδοσης εκτός Κίνας, το πραγματικό ποσοστό μολύνσεων οι οποίες είναι ήπιες, ασυμπτωματικά ή υποκλινικά, ο βαθμός στον οποίο μπορούν να λειτουργήσουν ως φορείς μετάδοσης οι προσυμπτωματικές περιπτώσεις (επειδή δεν υπάρχουν συστηματικά δεδομένα). Σχετικά με αυτά τα θέματα, οι εμπειρογνώμονες μπορούν να δώσουν τις απόψεις τους με βάση την κατανόησή τους για άλλες μολυσματικές ασθένειες, τα διαθέσιμα δεδομένα, πληροφορίες που έχουν ακούσει και εμπιστεύονται, αλλά δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει προβολές ως προς την πιθανή μακροπρόθεσμη τροχιά της επιδημίας. Αυτές οι απόψεις επωφελούνται από την κρίση των εμπειρογνωμόνων των επιστημόνων που τις κατέχουν και αξίζουν την αναφορά, αλλά πρέπει να διακρίνονται από τα σκληρά γεγονότα.

Στην κατηγορία γ υπάρχουν πολλά άλλα θέματα για τα οποία τα σημερινά αποδεικτικά στοιχεία είναι εξαιρετικά περιορισμένα, όπως η επίδραση της ακραίας κοινωνικής αποστασιοποίησης στην επιβράδυνση της επιδημίας ή άλλα τα οποία ποτέ δεν θα επιλυθούν με δεδομένα, όπως ερωτήματα σχετικά με τα κίνητρα των κυβερνήσεων. Δεν είναι ότι αυτά δεν έχουν σημασία. Απλώς δεν είναι προσιτά στην επιστήμη αυτή τη στιγμή και μπορεί να μην είναι ποτέ.

Στην καλύτερη περίπτωση, οι επιστήμονες και οι δημοσιογράφοι προσπαθούν για τα ίδια πράγματα: να παρέχουν ακριβείς πληροφορίες και ερμηνείες, αλλά σε διαφορετικά είδη κοινού και με διαφορετικά χρονοδιαγράμματα.

Πέρα από το να θυμόμαστε τα τρία διαφορετικά είδη πληροφοριών που μπορούν να προσφέρουν οι επιστήμονες, πώς αλλιώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι, ως δημοσιογράφοι, το κάνουμε αυτό σωστά; Πιστεύουμε ότι πολλές αρχές μπορούν να βοηθήσουν.  Αναζητάμε διάφορες πηγές πληροφοριών. Επειδή κανείς δεν έχει αφομοιώσει τα πάντα σχετικά με την κατάσταση της επιδημίας, διαφορετικοί ειδικοί γνωρίζουν διαφορετικά πράγματα και θα δουν διαφορετικές οπτικές στη συλλογιστική μας. Αυτή η συμβουλή ισχύει τόσο για τους επιστήμονες όσο και για τους δημοσιογράφους: οι καλύτεροι επιστήμονες, ειδικά σε ένα περιβάλλον σαν αυτό όπου η αντιπροσωπευτικότητα και η ακρίβεια των δεδομένων είναι σίγουρα αβέβαιες, μπορούν να συμβουλεύονται τους συναδέλφους και να τους ζητούν να εντοπίσουν αδυναμίες στην εργασία τους.

Πάμε λίγο πιό αργά. Ολοι δουλεύουμε με προθεσμίες. Κάποιος στο Twitter πρόσφατα επεσήμανε ότι τα γεγονότα σχετικά με αυτή την επιδημία που διήρκεσαν λίγες μέρες, είναι πολύ πιο αξιόπιστα από τα πρόσφατα “γεγονότα” που μόλις καταφθάνουν, τα οποία μπορεί να είναι εσφαλμένα ή μη αντιπροσωπευτικά και έτσι παραπλανητικά. Πρέπει να εξισορροπήσουμε αυτήν την προσοχή με την ανάγκη να μοιραστούμε άμεσα τη δουλειά μας. Ας διαχωρίσουμε αν υπάρχει κάτι που συμβαίνει και αν συμβαίνει σε μια συχνότητα που έχει σημασία. Ένα καλό παράδειγμα είναι το ζήτημα της προσυμπτωματικής μετάδοσης. Εάν εμφανιστεί συχνά, θα καταστήσει λιγότερο αποτελεσματικά τα μέτρα ελέγχου που απευθύνονται στους άρρωστους (απομόνωση, θεραπεία και παρακολούθηση επαφών).

Είναι πολύ πιθανό ότι η προσυμπτωματική μετάδοση συμβαίνει με κάποια συχνότητα, αλλά τα στοιχεία είναι πολύ περιορισμένα επί του παρόντος. Το να γνωρίζεις ότι συμβαίνει μερικές φορές είναι ελάχιστα χρήσιμο. Χρειαζόμαστε, απεγνωσμένα, στοιχεία για το πόσο συχνά συμβαίνει. Το ίδιο ισχύει και για τους μολυσμένους ταξιδιώτες που διαφεύγουν από την ανίχνευση. Φυσικά αυτό θα συμβεί για πολλούς λόγους. Και πάλι, το ερώτημα είναι πόσο συχνά συμβαίνει και κατά πόσον οδηγεί στη δημιουργία τοπικής μετάδοσης.Οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης οδήγησαν σε ακραίες πιέσεις τόσο τους επιστήμονες όσο και τους δημοσιογράφους προκειμένου να είναι οι πρώτοι στη μετάδοση της είδησης. Υπάρχουν κίνητρα που προκαλούν στρεβλώσεις και βραχυπρόθεσμα οφέλη για όσους επιθυμούν να αποδεχθούν χαμηλότερα πρότυπα.

Στα «θύματα» αυτής της πίεσης να βγάλουν πρώτα την είδηση, περιλαμβάνονται και μεγάλα και αξιόπιστα ΜΜΕ, όχι μόνον κακόβουλοι spammers και περιφερειακά sites. Το Bloomberg και η εφημερίδα The Guardian, για παράδειγμα, ανέφεραν ότι περίπου τα δύο τρίτα του πλανήτη θα μπορούσαν να μολυνθούν από coronavirus. Αυτός ο υποθετικός αριθμός προήλθε από έναν επιδημιολόγο στο Χονγκ Κονγκ.

Η αλήθεια είναι ότι οποιαδήποτε προβολή σχετικά με το τι πρόκειται να κάνει ο κοροναϊός στο μέλλον είναι ελάχιστα καλύτερη από την κερδοσκοπία. Προηγούμενοι κορονοϊοί ακολούθησαν πολύ διαφορετικές τροχιές.  Το SARS (σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο) εμφανίστηκε ξαφνικά το 2002 και σύντομα εξαφανίστηκε. Μια χούφτα περιπτώσεις εξακολουθούν να συμβαίνουν κάθε χρόνο.

Δεδομένου του βαθμού εξάπλωσης του κορωναϊού του Wuhan, είναι εύλογο να συμπεράνουμε ότι μπορεί να συνεχιστεί, ιδίως στις φτωχές χώρες με ανεπαρκή υγειονομική περίθαλψη. Αλλά είναι επίσης πιθανό, ο ιός να γίνει εποχιακός, όπως η γρίπη.  Η αλήθεια είναι ότι απλώς δεν ξέρουμε. Αυτό που γνωρίζουμε είναι το εξής: Σε παγκόσμιο επίπεδο, η γρίπη μολύνει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο και σκοτώνει 300.000 έως 500.000, γεγονός που αποδίδει ποσοστό θνησιμότητας περίπου 0.1%. Παρόλο που σήμερα θεωρείται ότι ο κορωναϊός του Wuhan έχει ποσοστόθνησιμότητας 2% (που θα το καθιστούσε 20 φορές πιο θανατηφόρο), δεν γνωρίζουμε αν θα έχει ως αποτέλεσμα παρόμοιο ετήσιο αριθμό θανάτων επειδή – τουλάχιστον ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΡΟΝ – δεν ξέρουμε αν θα μολύνει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους.  Υπάρχει κοινή ευθύνη επιστημόνων και δημοσιογράφων για την προστασία της δημόσιας υγείας. Ο ιός δεν διαβάζει άρθρα ειδήσεων και δεν ενδιαφέρεται για το Twitter. Και κυρίως δεν ενδιαφέρεται για απόψεις εντελώς ασχέτων ανθρώπων σχετικά με το ποιόν του, όπως αυτή που ακούγεται στο βίντεο:

πηγη