Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2011

ΤΑ ΛΗΣΤΡΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Γράφει ο Λιασκοβίτης: (όπως παλιά στη «Λιάσκοβα»)

Όπως είναι γνωστό, το Κλέφτικο Τραγούδι είναι ένας σημαντικός κλάδος του Δημοτικού Τραγουδιού, που δημιουργήθηκε και τραγουδήθηκε ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας.
Παράλληλα, ήδη από το 1836 και μεταγενέστερα μέχρι το 1935, η Ελλάδα αντιμετώπιζε έντονα τη δράση της ληστοκρατίας, η οποία υπήρξε από τα μεγαλύτερα προβλήματα των Κυβερνήσεων μέχρι την εξάλειψή της, λίγο πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Λαός στο πρόσωπο αυτών των «Βασιλέων των Ορέων», όπως ονομάστηκαν στη λόγια γλώσσα, βρήκε νέα ινδάλματα τα οποία εξιδανίκευσε και τραγούδησε, συνθέτοντας τις περισσότερες φορές τραγούδια για τους ληστές, στα χνάρια του Κλέφτικου Τραγουδιού, αλλά και με αυτογενείς ποιητικούς δρόμους
Με τα τραγούδια αυτής της εκατονταετίας, τα οποία είναι αθησαύριστα, ασχολήθηκαν πολλοί, ένας από τους οποίους είναι και ο φίλος μου Δικηγόρος- Λογοτέχνης Δημήτρης Χαλατσάς, που σε μία περισπούδαστη έκδοση το 2000, επιλέγει τα ωραιότερα ληστρικά τραγούδια με υπομνηματισμούς κάτω από αυτά. Οι αναγνώστες της «Λιάσκοβας» θα θυμούνται ανάλογα δημοσιεύματα του ιδίου από τις στήλες της.
Παραθέτουμε δύο ληστρικά τραγούδια, αντιπροσωπευτικά του είδους:

1.- Νταβέλης Αρχιληστής
(γύρω στα 1850)
Μας πηρ’ η μέρα κι η αυγή- Χρήστο Νταβέλη,
Αρχιληστή!
Γιέ μ’ μάς πήρe μεσημέρι- Κακαράπη και Νταβέλη!
Και που θα λημεριάσουμε- Νταβέλη θα μας πιάσουνε!
Που θα κάνουμε λημέρι- Κακαράπη και Νταβέλη.
Κάτω τα δέντρα τα ψηλά- Χρήστο Νταβέλη απ’τη
βλαχιά
Κει θα κάνουμε λημέρι- Κακαράπη και Νταβέλη.
Να φέρει ο βλάχος το ψωμί- Χρήστο Νταβέλη
Αρχιληστή!
Γιέ μ’ κι ο κλέφτης το χαμπέρι- γειά σ’ αρχιληστή
Νταβέλη!
Ο Χρήστος Νταβέλης υπήρξε ο αντιπροσωπευτικότερος τύπος ληστάρχου στην εποχή της ληστοκρατίας. Στην Οθωμανική περίοδο, γίνεται δημοφιλής και ίνδαλμα, ο αληθινός «Βασιλεύς των Ορέων». Γεννήθηκε στην Ήπειρο από γονείς νομάδες, το πραγματικό του όνομα ήταν Χρήστος Νάτσος. Η οικογένεια του μεταναστεύει στη Στύρα Ευβοίας και έφηβος ρωγιάζεται ως κοπέλι στη Μονή Πετράκη. Κάποιος καλόγερος τον κατηγόρησε άδικα για ζωοκλοπή και πήρε το δίκιο με το χέρι του, εκδικούμενος τον συκοφάντη. Έτσι αναγκάστηκε να βγει στο κλαρί κοντά στο ληστή θείο του Καπετάν- Νάτσο. Γρήγορα ξεχώρισε από τους άλλους με τα προτερήματα που διέθετε. Η δράση του είναι στις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και της Ευβοίας. Στη μάχη του Ζεμενού το 1856, σκοτώθηκε και το κεφάλι του εκτέθηκε στην Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα. Το τραγούδι είναι χτισμένο πάνω στο κλέφτικο «Του Κατσαρού» με παραλλαγή, μεταποιημένο τελείως.

2.- Φώτης Γιαγκιούλας
(1925)
Εγώ ήμουν ένας φοιτητής
Και τώρα έγινα ληστής.
Ρέμα το ρέμα ρεματιά
Στης Ελασσόνας τα χωριά
Μια βλαχοπούλα έπλενε,
«Φώτη Γιαγκιούλα» έκραζε.
-Γειά σου, χαρά σου, λυγερή.
-Καλώς το Φώτη το ληστή.
-Μην είν’ στρατιώτες στο χωριό
Μην είν’ και το ευζωνικό;
-Ούτε στρατιώτες στο χωριό,
Ούτε ευζωνικό,
μον’ ένας βλάκας μοίραρχος
κι ένας ανθυπομοίραρχος.
Λένε θα σε σκοτώσουνε
Και θα σε βαλαντώσουνε.
-Αν έρθω βράδυ στο χωριό,
Θα τους σκοτώσω και τους δυό.
Περιβόητος λήσταρχος από τον Μεταξά Σερβίων Κοζάνης (1900-1925). Έδρασε στην περιοχή Χασίων Καμβουνίων και Ολύμπου. Θεωρείται από πολλούς ο τελευταίος «Βασιλεύς των Ορεών» και θεωρείται ως ορόσημο της λήξεως της ληστροκρατίας. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Υπερασπιζόμενος την τιμή της ξαδέλφης του Μαρίας, σκότωσε τον υπομοίραρχο και δύο χωροφύλακες και βγήκε στο κλαρί, ακολουθώντας τη ληστοσυμμορία του Θωμά Καντάρα. Τα προσόντα φάνηκαν αμέσως και αναδείχθηκε πρωτοπαλήκαρό του, για να οργανώσει σύντομα δική του συμμορία. Στο ενεργητικό του καταχωρίζονται πάνω από δύο σχεδόν δεκάδες σκοτωμοί. Μετά από επικήρυξή του στα 1920, συλλαμβάνεται την ίδια χρονιά και πηδάει κάτω από το τρένο που τον μετέφερε να δικαστεί στην Θεσσαλονίκη και δραπετεύει. Στα 1925, μαζί με άλλους ληστές συλλαμβάνουν τον Λαρισαίο γιατρό Νικόλαο Ράπτη και το νεαρό ξάδελφό του Δημήτρη και τους φυγαδεύουν στον Όλυμπο ζητώντας λύτρα. Καταδιώκονται όμως από τον μοίραρχο Πετράκη και από απόσπασμα με 27 χωροφύλακες και ύστερα από προδοσία του ληστή Αγριόκωτσου περικυκλώνονται Στη συμπλοκή που επακολούθησε τραυματίστηκε ο Γιαγκιούλας από τον ενωματάρχη Καλιογούρα, ο οποίος και τον αποτελείωσε με δύο σφαίρες στην κοιλιά. Τα κεφάλια των σκοτωμένων, που είχαν επικηρυχθεί εν τω μεταξύ, ο Γιαγκιούλας για 600.000δρχ. στις 21 Σεπτεμβρίου 1925 εκτέθηκαν στα κάγκελα του Σιδ. Σταθμού Κατερίνης και σήμερα διατηρούνται στο Εγκληματολογικό Μουσείο. Υπήρξε και η ανθρώπινη πλευρά του Γιαγκιούλα, ποτέ δεν πείραξε άνθρωπο του λαού, αλλά υπήρξε αρωγός και υποστηρικτής της φτωχολογιάς. Πάντρεψε και προίκισε φτωχές, βάφτισε παιδιά και προστάτεψε φτωχούς. Η μνήμη του μέχρι σήμερα στις λαϊκές μάζες της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας διατηρείται με ιερότητα ζωντανή.

15 σχόλια :

  1. Ανώνυμος6/1/11 00:32

    Εμπρός στο δρόμο που χαραξε ο Αβαδαίος:
    Αβαδαίος,Λιασκοβίτης,Kουκουλοφόρος,Τιριρή,
    Girakas

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος6/1/11 01:02

    Διόρθωση Λιασκοβίτη:

    Στο κείμενο "Ληστρικά" πέρασε λανθασμένα "στην Οθωμανική περίοδο",ενώ το σωστό είναι "Οθωνική περίοδο" (περίοδο βασιλέως Όθωνα).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος6/1/11 10:37

    Αφιερώνεις εξαιρετικά στους Νταβέλη και Γιαγκούλα εσύ; Εξαιρετικότατα, στον Στροσκάνο και την Μάρκαλου εμείς : ''Πήραν τα κάστρα, πήραν τα, πήραν και τα Δερβένια // Πήραν και την Τριπολιτσά, την ξακουσμένη χώρα // Κλαίνε τ' αχούρια γρια άλογα και τα τζαμιά για αγάδες''.
    Αβ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος6/1/11 11:00

    Καί η Μπιρμπίλω των Φώτων σήμερα μας αφιερώνει
    11% αυξηση στο ρεύμα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος6/1/11 11:17

    Πάντως, όταν τα παλιά χρόνια λέγαμε
    ''Λιασκοβίτες", εννοούσαμε τους τυχερούς εκείνους που είχαν μποστάνια στο Κεφαλόβρυσο και Κάτω Λάσκοβα και ''χλωρονόμιαζαν"λίγο το έντερό τους. Όλοι οι υπόλοιποι, ψάχναμε για κάνα απίδι, για κάνα τσάπουρνο, για κάνα βατόμουρο, για τίποτα τέτοια... ("Και μετά ήρθαν οι μέλισσες", δηλαδή η Μπιρμπίλω με την οικολογία της). Αβ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος6/1/11 11:38

    Καί την πράσινη ανάπτυξη!!
    Ουτε για δείγμα καυκαυλίδα και μυρώνιστην μπαλιζού.Γέμισε ο τόπος βελάνια από τα
    πουρνάρια.
    Εγώ τέτοια πράσινη ανάπτυξη θελω.Να φάω μιά βρασιά λάχανα.
    Γ.Γ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος6/1/11 11:53

    Άσε που σαν σήμερα ,,των Φώτων και ο φωτισμός,, όλη η Έλλάς είχε κάπου να ρίξει το Σταυρό ( θάλασσα, ποτάμι, στέρνα κλπ) εκτός από μας τους άνυδρους ορεσίβιους. Έριχνε ο παπάς το σταυρό σε μια γαβάθα και, με ένα μάτσο βασιλικό στο χέρι, μας κατάβρεχε για καλά. Μπορεί έξω να χιόνιζε, αλλά εμείς ευχαριστιόμαστε τα μάλα ! Και του χρόνου, παίδες, των Ελλήνων παίδες. Αβ.
    Αβ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανώνυμος6/1/11 12:18

    Ποιός είναι ο Λιασκοβίτης ; Μην το ψάχνετε. Πρέπει να είναι κάποιος δισέγγονος των Καγιά, Φλεβάρη, Μπογάτσα, Μπούγου, Μηλίτσας κλπ. Εκτός και είναι του Πουλακίδα, διότι και στο Μπαρμπέρι είχαμε μποστανολόγους.
    Αβ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος6/1/11 12:27

    Κλείνω,φεύγω, έφυγα. Γειά σου,Λιασκοβίτα.
    Τα λέμε...
    Αβ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανώνυμος6/1/11 21:24

    ποιος ξερει για το λυγκο τον αρχιληστη ρε γραματιζουμενοι πατριωτες α ρε αρχισυντακτη της αλησμονητης πληγες ξυνεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ανώνυμος6/1/11 23:34

    Συμπλήρωμα για τα "Ληστρικά"
    (Απάντηση και στον Αβαδαίο)

    Ανεξάρτητα από την τότε απήχηση των ληστάρχων στην ελληνική κοινωνία,τα ληστρικά τραγούδια είναι μια παραλλαγή των κλέφτικων τραγουδιών,που τόσο λατρεύτηκαν.Ο Κολοκοτρώνης είχε χαρακτηρίσει τον Νταβέλη "αρματωλό και κλέφτη".Λέτε το δημοσίευμα να 'χει μεταφορική έννοια;

    Λιασκοβίτης(Βασίλης Γιαννόπουλος)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ανώνυμος7/1/11 09:13

    Μας το χάλασες, Λιασκοβίτη, με την αυτο-τααυτοποίησή του. Πέσαμε στην πεζότητα των κλειστών επαγγελμάτων...

    Αβ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ανώνυμος7/1/11 17:19

    ΡΕ ΑΒΑΔΑΙΕ ΕΓΩ ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΩ ΧΩΡΙΣ ΝΑΜΑΙ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΑ ΑΝΤΙ ΤΟΥ ΛΙΑΣΚΟΒΙΤΗΣ ΠΟΥ ΜΟΥ ΜΟΙΑΖΕΙ ΠΟΛΥ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΤΟ ΛΙΑΣΚΟΒΙΣΙΟΣ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΕΙ ΑΥΤΟΝ ΠΟΥ ΖΕΙ ΣΤΗ ΛΙΑΣΚΟΒΑ(λχΚΑΓΙΑΣ,ΜΠΟΓΑΤΣΑΣ,).ΤΙ ΛΕΝΕ ΕΠ ΑΥΤΟΥ ΟΙ ΓΝΩΣΤΟΙ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ(ΦΟΥΡΝΟΔΑΥΛΟΣ,ΠΑΝΟΣ ΣΠΗΛΙΩΤΗΣ,ΚΑΡΑΛΗΣ κλπ ...κλπ...κλπ) ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα διαγραφής σχολίων χωρίς καμία προειδοποίηση.