Ο κορονοϊός και ο ιός του φόβου: Τα πρώτα συμπτώματα ενός οικονομικού Αρμαγεδδώνα

Όταν οι χρηματιστές αρχίζουν να χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως «λουτρό αίματος» και «νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου», καταλαβαίνεις ότι, μάλλον, πρέπει να βγάλεις τη νοσοκομειακή μάσκα και να φορέσεις το κράνος σου.

Η πρόσφατη «βουτιά» στις αμερικανικές προθεσμιακές αγορές (futures), η κατάρρευση του πετρελαίου (από την ανησυχία για τις προοπτικές της παγκόσμιας ζήτησης) και η αναζήτηση καταφυγίου στον χρυσό ήταν τα τελευταία στοιχεία που σκιαγραφούν τη μαύρη εικόνα που εξαπλώνεται σταδιακά στην παγκόσμια οικονομία.

Όσοι μπορούν να κοιτάξουν με ωμό ρεαλισμό τα στοιχεία, καταλαβαίνουν ότι οι επιπτώσεις από τον φόβο του κορονοϊού μπορεί να αποδειχθούν πολύ πιο επικίνδυνες (και εν δυνάμει θανατηφόρες) από τον ίδιο τον ιό. Γιατί, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξηγούσε προ ημερών ότι ο ιός δεν έχει υποστεί ακόμη κάποια σημαντική μετάλλαξη, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο και τα για τα βασικά δεδομένα της παγκόσμιας οικονομίας.

Όπως και ο κορονοϊός, έτσι και ο ιός του φόβου για την παγκόσμια οικονομία ξεκίνησε στην Κίνα. Ενώ όμως οι περισσότεροι σχολιαστές παρακολουθούσαν την πορεία των μεγάλων βιομηχανιών πολλοί λιγότεροι πρόσεχαν τη σφαγή που πραγματοποιείται στη βάση οικονομίας. Οι μικρές επιχειρήσεις, στις οποίες εργάζεται το 80% του πληθυσμού, αντιμετωπίζουν ήδη τρομακτικά προβλήματα ρευστότητας και ενδέχεται να στερεύσουν σε διάστημα λίγων μηνών, αφήνοντας εκατομμύρια νοικοκυριά στον αέρα.

Η παγκόσμια οικονομία περιμένει αυτές τις ημέρες το πρώτο μεγάλο «καρδιογράφημα» της κινεζικής παραγωγής. Οι δηλώσεις, όμως, του κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, ότι ο «κορονοϊός θα έχει σχετικά μεγάλο αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία», έδωσαν μια πρόγευση της καταστροφής.

Όπως είναι φυσικό σε ένα παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο τραντάζεται ακόμη και φήμες που κυκλοφορούν στο ίντερνετ, μια πραγματική κρίση σε μια χώρα με τραπεζικό σύστημα 40 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, μπορεί να προκαλέσει ντόμινο εξελίξεων σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ο ψυχολογικός παράγοντας, όμως, πλήττει άμεσα και την πραγματική οικονομία. Τα πρώτα «συμπτώματα» μιας παγκόσμιας κρίσης έγιναν αντιληπτά στους αιθέρες, όταν η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ) ανακοίνωσε ότι η ετήσια ζημιά στον κλάδο θα φτάσει τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια. Αρκετές αεροπορικές εταιρείες αναμένεται να ανακοινώσουν τις επόμενες ημέρες αναθεωρημένα στοιχεία για την κερδοφορία τους και, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, μιλούν για αισθητή πτώση στις μετακινήσεις.

Η Ιαπωνία, στην οποία βρέθηκα αυτές τις ημέρες, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τους τρόπους με τους οποίους ο φόβος για τον κορονοϊό προσβάλλει ταυτόχρονα διαφορετικούς τομείς της οικονομίας. Οι μεγαλύτερες βιομηχανίες της χώρας, είτε βλέπουν τα εργοστάσιά τους στην Κίνα να κλείνουν και να υπολειτουργούν, είτε αναγκάζονται να επιβραδύνουν την παραγωγή στο εσωτερικό λόγω της έλλειψης πρώτων υλών και ανταλλακτικών που προμηθεύονταν από την Κίνα. Παράλληλα οι ιαπωνικές επιχειρήσεις έχουν χάσει τεράστιο τμήμα εργατικού δυναμικού που προερχόταν από την Κίνα ενώ ο τουριστικός τομέας βυθίζεται από την διακοπή των αφίξεων από την Κίνα, που αποτελούσαν τον πυρήνα των εργασιών του. Αυτές τις ημέρες στην Ιαπωνία, εάν δεν πουλάς μάσκες και δεν είσαι δημοσιογράφος, είναι σχεδόν βέβαιο ότι βλέπεις τον κύκλο εργασιών της επιχείρησής σου να «γονατίζει» από τον φόβο του κορονοϊού.

Κορονοϊός: Βυθίζονται τα χρηματιστήρια υπό τον φόβο πανδημίας

Προφανώς, ο φόβος για τον κορονοϊό δεν αποτελεί την αιτία, αλλά, απλώς, τη σπίθα, που μπορεί να τινάξει στον αέρα την άρρωστη παγκόσμια οικονομία. Οικονομολόγοι προειδοποιούσαν εδώ και χρόνια ότι η αστάθεια και τα χαρακτηριστικά «φούσκας» έχουν οδηγήσει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτή που βρισκόταν πριν από την μεγάλη κρίση του 2007-2008. Ενώ όμως η αστάθεια είναι μεγαλύτερη, οι μηχανισμοί ελέγχου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχουν περιοριστεί (μια προσφορά της κυβέρνησης Ομπάμα, την οποία ακολούθησε η Ευρώπη και ολοκληρώνει ο Ντόναλντ Τραμπ).

Πολύ πιο κοντά σε εμάς, η ευρωζώνη - και μαζί της η ελληνική οικονομία - απολαμβάνουν μια φαινομενική σταθερότητα, χωρίς όμως να έχουν επιλύσει κανένα από τα δομικά προβλήματα που την έφεραν στο χείλος της ολοκληρωτικής κατάρρευσης την τελευταία δεκαετία. Οι Ευρωπαίοι οικονομολόγοι θα ήθελαν πολύ να μπορούν να αποδώσουν όλα τα προβλήματα στον κορονοϊό, η αλήθεια, όμως, είναι ότι η σχεδόν μηδενική ανάπτυξη που σημείωσε η Γερμανία και ολόκληρη η ευρωζώνη στο τελευταίο τέταρτο του 2019 έχει άλλα αίτια. Η Ιταλία, η Γαλλία και η Γερμανία έβλεπαν την βιομηχανική τους παραγωγή να μειώνεται, πολύ πριν ακουστεί η λέξη «κορονοϊός» σε κάποιο δελτίο ειδήσεων.

Με τον ίδιο, λοιπόν, τρόπο, με τον οποίο ο ιός είναι θανατηφόρος για υπερήλικες και ειδικές ομάδες του πληθυσμού με χρόνια νοσήματα, έτσι και ο ιός του φόβου θα χτυπήσει μια άρρωστη παγκόσμια οικονομία και μια υπερήλικη Ευρώπη.

πηγη