Η τεχνολογία απειλεί το μέλλον της εργασίας!

 Είδα κάπου ένα σκίτσο ενός ρομπότ να κλωτσάει ένα ανθρωπάκι με χαρτοφύλακα και μου προκάλεσε εντύπωση! Είναι η εικόνα που συνοδεύει το πόρισμα της έκθεσης για το «Μέλλον της Εργασίας» που εξέδωσε το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum). Σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση, υπολογίζεται ότι μέσα στις επόμενες δυο δεκαετίες το 1/3 έως και το 50% των εργασιών θα αυτοματοποιηθούν πλήρως και οι άνθρωποι θα αντικατασταθούν από τα «έξυπνα εργαζόμενα ρομπότ».

Πρόκειται για μια εξέλιξη-απειλή, που το παραδοσιακό συνδικαλιστικό κίνημα δεν τολμά καν να αναφέρει.Είναι γιατί δεν φαίνεται ακόμα ώριμο να συμπορευθεί με την εποχή του, να εκσυγχρονιστεί, να βελτιώσει τις δομές λειτουργίας του, καθώς και τις αντιλήψεις του για τις σύγχρονες εργασιακές σχέσεις, αλλά κυρίως να αναπροσαρμόσει τις μεθόδους διεκδίκησης, υπεράσπισης και διαφύλαξης των κεκτημένων στον «κόσμο της εργασίας», που παρακολουθεί αμήχανα να γκρεμίζονται το ένα μετά το άλλο, χωρίς να μπορεί καν να αντιδράσει!

Σύμφωνα με την άποψη σύγχρονων διανοητών, το νέο κύμα αυτοματοποίησης διαφέρει σημαντικά από τις βιομηχανικές επαναστάσεις του παρελθόντος, όπως είναι ο ατμός, ο εξηλεκτρισμός, η πληροφορική κ.λ.π. Δεν κρύβουν δε τους φόβους τους πως είναι πολύ πιθανόν να προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις στον χώρο της εργασίας! Σύμφωνα πάντα με τους ίδιους, ο ρυθμός αυτοματοποίησης θα είναι ανάλογος της ισχύος και της αντίστασης του εργατικού κινήματος. Δηλαδή, όσο πιο ισχυρό θα είναι το εργατικό κίνημα, τόσο πιο έντονη θα είναι και η αυτοματοποίηση. Η αιτιολόγηση είναι νομίζω προφανής!

Γεννιέται όμως εδώ το ερώτημα: «Ποια είναι εκείνα τα επαγγέλματα που κινδυνεύουν περισσότερο από την εν λόγω μελλοντική εργασιακή απειλή;».

Είναι αυταπάτη να πιστεύουμε πως κάποιοι εργαζόμενοι θα μείνουν στο απυρόβλητο. Όλες οι δουλειές κινδυνεύουν να αντικατασταθούν ή να συρρικνωθούν σημαντικά από τα «έξυπνα» αυτοματοποιημένα ανθρώπινα υποκατάστατα, που μειώνουν δραστικά το κόστος αλλά και τον χρόνο εργασίας!

Επίσης, αυταπατώνται όλοι όσοι πιστεύουν πως οι λιγότερο τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες δεν κινδυνεύουν τόσο όσο οι άλλες από την αυτοματοποίηση στην εργασία.

Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 23% των επαγγελμάτων στην Ελλάδα διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να αντικατασταθούν από αυτοματοποιημένα συστήματα. Βέβαια, υπάρχει και η άλλη άποψη, που αφορά την εγχώρια αγορά, την οποία θα πρέπει και να σεβαστούμε: «Στην μεταμνημονιακή Ελλάδα, με τους θλιβερά υποτιμημένους μισθούς και με το 87% του ακόμα μάχιμου εργαζόμενου πληθυσμού να απασχολείται σε μεσαίες, μικρές ή πολύ μικρές επιχειρήσεις, μήπως είναι κάπως πρόωρο να ανησυχούμε ότι θα μας αντικαταστήσουν τα ρομπότ στην εργασία μας;».

Να μην αγνοούμε επίσης και το γεγονός ότι οι Έλληνες δουλεύουμε ήδη περισσότερες ώρες από όλους στην Ε.Ε.(πάνω από 43 ώρες εβδομαδιαίως) κι ας μας χαρακτηρίζουν κάποιοι από αυτούς «τεμπέληδες»!

Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν θα πρέπει να αναθεματίζουμε και να δαιμονοποιούμε την τεχνολογία, αντιμετωπίζοντάς την ως μελλοντική ανταγωνιστική απειλή! Ένα είναι σίγουρο: Τις όποιες αποφάσεις για την «ρομποτοποίηση» της εργασίας, δεν θα τις πάρουν οι μηχανές αλλά οι άνθρωποι!

Σε έναν ιδεατό κόσμο, που δεν θα είχε αφετηρία, αποκλειστικό στόχο και αυτοσκοπό την μεγιστοποίηση του κέρδους, που η πολιτική βούληση θα είχε ως γνώμονα την ποιότητα της ζωής των πολιτών, που το ανθρώπινο κεφάλαιο θα αποτελούσε αξία αδιαπραγμάτευτη, η είσοδος της τεχνολογίας στον κόσμο της εργασίας θα είχε μόνο θετική επίδραση. Ο χρόνος εργασίας θα ήταν λιγότερος με συνέπεια την εξασφάλιση περισσότερου ελεύθερου χρόνου. Ο μόχθος θα ήταν διαχειρίσιμος με δεδομένο το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και η απόλαυση της ζωής θα ήταν περισσότερη.

Δεν με φοβίζει η νέα τεχνολογία αλλά με τρομάζει η ανεξέλεγκτη στρατηγική διαχείρισή της!

Πώς μπορώ να ονειρευτώ ένα ελπιδοφόρο μέλλον που η τεχνολογία θα μας απελευθερώσει, όταν όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι υποαπασχολούνται σήμερα σε διάφορες δουλειές του «ποδαριού»;

Ποιοι θα είναι εκείνοι που θα ελέγξουν την έλευση της τεχνολογίας στον χώρο της εργασίας; Ποιο θα είναι το νομικό πλαίσιο, πώς και από ποιους θα καταρτιστεί αυτό;

Ποια θα είναι η ηθική και ποια η ασφάλεια που θα διέπει το νομικό αυτό πλαίσιο; Ποιοι, τέλος, θα είναι εκείνοι που θα επωφεληθούν από μια τέτοια εξέλιξη;

Έχω βάσιμες υποψίες να πιστεύω πως στη λίστα των ευνοούμενων δεν θα συμπεριλαμβάνονται οι εργαζόμενοι! Το δωδεκάωρο στην ημερήσια εργασία που θεσμοθέτησε πρόσφατα η ακροδεξιά κυβέρνηση της Αυστρίας, αλλά και η προώθηση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών της σκληρής λιτότητας στην Ευρώπη, δεν μου αφήνουν δυστυχώς πολλά περιθώρια αισιοδοξίας!

Είναι βέβαιο πως οι οργανωμένες προσπάθειες για τον περιορισμό ή και την κατάργηση της εργασίας στην μορφή που είναι σήμερα, έχουν ήδη ξεκινήσει.

Ο τρόπος που θα διαχειριστούν οι άνθρωποι αυτήν την εξέλιξη θα αποτελέσει σίγουρα και το βασικότερο πολιτικό διακύβευμα των επόμενων δεκαετιών…

Γιάννης Μοσχονάς 

πηγη