Ο ποταμός Λάδωνας και η ιστορία του

   ΤΟΥ  ΘΑΝΑΣΗ  Β. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ 

Πλούσιες είναι οι αναφορές της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας στον Λάδωνα που χαρακτηρίζεται σαν ένα από τα μυθικά ποτάμια της Αρχαίας Ελλάδας. Ένας από τους κορυφαίους σχετικούς μύθους είναι αυτός του τραγοπόδαρου θεού Πάνα και της νύμφης Σύριγγας. Ο Πάνας περιφερόταν συχνά στην περιοχή του Λάδωνα. Οταν είδε εκεί την ωραία νύμφη άρχισε να την κυνηγά και την πλησίασε. Τότε αυτή εξαντλημένη, έφτασε στις όχθες του ποταμού και παρακάλεσε τον Λάδωνα να την βοηθήσει. Εκείνος, μόλις είδε τον Πάνα να την πλησιάζει, την μεταμόρφωσε σε καλαμιά. Τότε ο Πάνας έκοψε μερικά καλάμια, τα ένωσε μεταξύ τους και σχημάτισε το δικό του χαρακτηριστικό σε μορφή και ήχο μουσικό όργανο που ονομάστηκε σύριγγα. Εδώ επίσης λουζόταν η θεά Δήμητρα και εδώ κυνηγούσε  η θεά του κυνηγίου Άρτεμις. Εδώ διαδραματίστηκε ο μύθος του Λεύκιππου που ντύθηκε γυναίκα, για να βρίσκεται κοντά στη αγαπημένη του νύμφη Δάφνη, πράξη που πλήρωσε με την ζωή του, όταν αποκαλύφτηκε. Τέλος κοντά στην κοίτη του, στα όμορφα δάση του Σόρωνα -που πιο πάνω ονομάζονται και Αφροδίσια όρη - η Αφροδίτη συναντιόταν με τον παράνομο εραστή της θεό Άρη.

 O ποταμός Λάδωνας είναι ο κυριότερος παραπόταμος του Αλφειού. Πήρε το όνομά του από το Βοιωτικό Λάδωνα μετά το 1307 π.Χ. όταν στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Βοιωτοί.

Ένα από τα αξιοθέατα της Αρκαδίας είναι το φράγμα του ποταμού (120 χλμ. από Τρίπολη). Το φράγμα δημιούργησε σε μια χαράδρα του βουνού Αφροδίσιου τεχνητή λίμνη μεγίστου μήκους 15 χιλιομέτρων και επιφάνειας 6.000 στρεμμάτων. Το φράγμα έχει χτιστεί στη θέση Πήδημα, σε υψόμετρο 420 μέτρων. Το τοπίο της λίμνης είναι επιβλητικό και το φυσικό περιβάλλον παρθένο.

Η κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού της ΔΕΗ, κοντά στο χωριό Βούτση,  άρχισε το 1950. Το 1955 αποπερατώθηκε η κατασκευή του φράγματος και των εγκαταστάσεων και ο σταθμός άρχισε να λειτουργεί με δύο ηλεκτρογεννήτριες συνολικής ισχύος 70.000ΚW. Ήταν μια από τις πρώτες μεγάλες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Το φράγμα έχει μήκος 104μ. και ύψος 55μ. και συγκεντρώνει 50.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Το νερό αυτό διοχετεύεται στους υδροστροβίλους των δύο ηλεκτρογεννητριών του υδροηλεκτρικού εργοστασίου με σήραγγα μήκους 8.620μ. και διαμέτρου 3.9μ. - της μεγαλύτερης  στο είδος της στην Ελλάδα. Η μέση ολική ετήσια ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το σταθμό είναι 350.000.000 KWh. Σημαντικό μέρος της δαπάνης που απαιτήθηκε καλύφθηκε από ιταλικές πολεμικές αποζημιώσεις. Το νερό του φράγματος, μετά τη χρησιμοποίησή του για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, εκβάλλει εμπρός από το εργοστάσιο και επιστρέφει στην κοίτη του Λάδωνα για να χρησιμοποιηθεί εκ νέου για τη γεωργική παραγωγή.

Στην τεχνητή λίμνη του Λάδωνα φθάνει κανείς από τα Τρόπαια ή από τη Δάφνη Αχαϊας. Η διαδρομή είναι συναρπαστική και από το δρόμο υπάρχει υπέροχη θέα στην λίμνη και στο φράγμα. Ο δρόμος στο ύψος του φράγματος διακλαδώνεται σε δύο κατευθύνσεις.  Aριστερά ακολουθεί την κοίτη του ποταμού Λάδωνα και οδηγεί στα χωριά Βάχλια, Κοντοβάζαινα και Βούτση, ενώ δεξιά διατρέχει τη βόρεια όχθη της λίμνης και οδηγεί στο χωριό Μουριά και από εκεί στη Δάφνη και στον δρόμο "111".  Και οι δύο διαδρομές είναι ενδιαφέρουσες. Ο ποταμός Λάδωνας πηγάζει σε μία επίσης εξαιρετικής ομορφιάς τοποθεσία, κοντά στο χωριό Σπηλιά, ΒΑ της λίμνης,  στο δρόμο που οδηγεί στην Κλειτορία.

Αξιοθέατο της περιοχής αποτελεί το περίφημο της «Κυράς το γεφύρι»,  Βόρεια του χωριού μας, της  Μυγδαλιάς, που συνδέει τη βορεινή με τη νότια όχθη. Η κατασκευή του τοποθετείται στον 13ο αιώνα μ.Χ. και κτίστηκε για να συνδέει το βόρειο τμήμα του τότε φράγκικου τιμαρίου της Κερπινής Γορτυνίας που αντιστοιχούσε στην Στρέζοβα (σήμερα Δάφνη Καλαβρύτων), και το οποίο ανήκε  στην Βαρωνεία της Άκοβας, με το νότιο τμήμα του τιμαρίου προς τη μεριά της Κερπινής. Μάλιστα στο Γαλλικό Χρονικό του Μορέως (1265 μ.Χ.) αναφέρεται ότι παραχωρείται το μισό τμήμα της Στρέζοβας στην κυρά Μαργαρίτα του Πασσαβά. Από αυτήν πήρε το γεφύρι το όνομά του. Έχει άριστη τυχοποιϊα, μήκος 54.6 μ. πλάτος 2.15μ. και 5 τόξα. Παλαιότερα ο δρόμος από τη Θέλπουσα στο Λάδωνα πέρναγε από το γεφύρι αυτό. Μετά την κατασκευή του φράγματος του Λάδωνα το 1954 η γέφυρα κατακλύστηκε από τα νερά του φράγματος και μόνον κατά τους θερινούς μήνες που αποσύρονται τα νερά εμφανίζεται. Δίπλα από της Κυράς το γεφύρι κατασκευάστηκε τo 2002 και λειτουργεί νέα γέφυρα που συνδέει τα χωριά της περιοχής.

Ιδιαίτερη φυσική ομορφιά έχει ο Λάδωνας στις τοποθεσίες Νησιά, Ποδογορινό,  Σμίξη και Χαλίκι κοντά στο χωριό Δάφνη (Στρέζοβα). Ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς επίσης, είναι οι παρακείμενες στην λίμνη του Λάδωνα τοποθεσίες Κουρμπό, στης Κυράς το γεφύρι, στη Μουριά και στο Κανελλάκι. Μάλιστα ο περιηγητής Παυσανίας τόσο εντυπωσιάστηκε  από την ομορφιά του φυσικού τοπίου του Λάδωνα και από τις διασωζόμενες παραδόσεις και μύθους στην εποχή του, που έγραψε στα "Αρκαδικά-Αχαϊκά":

"Ο Λάδων έχει το ωραιότερο νερό από όλους τους ποταμούς της Ελλάδος. Φημίζεται άλλωστε μεταξύ των ανθρώπων, λόγω της Δάφνης και των σχετιζομένων με αυτήν παραδόσεων...Κατά την ομορφιά βεβαίως δεν είναι δεύτερος από κανέναν άλλο ποταμό βαρβαρικό ή Ελληνικό..."

Ο  ποταμός Λάδων, όπως και οι παραπόταμοί του Πάϊος, Αροάνιος και Τράγος, προσφέρονται για κατάβαση με canoe-kayak   και rafting. Λόγω της ήρεμης ροής του η κατάβαση προσφέρεται ειδικά μάλιστα για αρχάριους και μικρά παιδιά. Επίσης προσφέρεται  για πεζοπορία, κολύμπι και ψάρεμα. Πολλές παραλαδώνιες περιοχές προσφέρονται για ορειβασία, ποδηλασία και κυνήγι. Μάλιστα σε μερικά σημεία του ποταμιού κατεβαίνουν αγριογούρουνα. Αν και δεν υπάρχουν οργανωμένες εγκαταστάσεις, οι επισκέψεις γίνονται από ομίλους εναλλακτικού τουρισμού, όπως και από ιδιώτες.  Αλλά και  η λίμνη του Λάδωνα προσφέρεται για κωπηλασία, ιστιοσανίδα, ψάρεμα, κολύμπι  και βαρκάδα. Μια καλή τοποθεσία εκκίνησης για πεζοπορία και άλλες δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού είναι η Δάφνη Αχαϊας. Κοντά της οργανώνονται από εταιρείες εναλλακτικού τουρισμού τοξοβολία, ορεινή ποδηλασία (mountain bike), κωπηλασία, κανό και καγιάκ.

Αρκετές ενέργειες από την πλευρά της Τοπικής και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και τοπικούς φορείς είναι σε εξέλιξη για την τουριστική αξιοποίηση της λίμνης μέσω της ένταξης της περιοχής σε ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα. Ήδη η περιοχή της τεχνητής λίμνης έχει κηρυχθεί σε οικολογικό πάρκο.

Ο Λάδωνας μετά το φράγμα του κατεβαίνει στην ομώνυμη όμορφη κοιλάδα όπου και το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής. Συνεχίζοντας την πορεία του ΝΔ θα συμβάλλει στον Αλφειό στην περιοχή Τριπoταμιά, έχοντας διανύσει ένα μεγάλο μέρος της αρκαδικής γής και αφού έχει δεχθεί τα νερά του Λαγκαδινού ρέματος και άλλων παραποτάμων. Στις τοποθεσίες Τουμπίτσι και Χαρατζινού υπάρχουν γέφυρες για τη διάβασή του.

                                                        ΘΑΝΑΣΗΣ  Β. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ

                                                 ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ