Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2014

Ελληνική παραδοσιακή μουσική

Γιώργη μ’ ήρθαν οι φίλοι σου. Παραγγελιά gerolykoy
φχαριστώ gerolyke!!

Το δημοτικό τραγούδι είναι η ποιητική και μουσική έκφραση της λαϊκής ψυχής των Ελλήνων διαμέσου των αιώνων. Είναι το καταστάλαγμα της λαϊκής ευαισθησίας, που μέσα από τον ποιητικό και μουσικό λόγο εκφράζει μεγάλα και μικρά συναισθήματα, ανθρώπινες καταστάσεις, περιστατικά και γεγονότα που συγκινούν και αγγίζουν τον απλό λαό, όλα βγαλμένα από την ίδια τη ζωή.

Δημιούργημα του ίδιου του λαού, ανώνυμων και προικισμένων δημιουργών, συνταιριάζει στίχους, τραγούδι και χορό, για να επιστρέψει πάλι σ' αυτόν και να γίνει κτήμα του, κομμάτι της δικής του ζωής. Για να θυμίσει ή να υμνήσει συναισθήματα, αξίες και τη φύση, ν' αφηγηθεί ανθρώπινες καταστάσεις και γεγονότα, όλες τις πτυχές της ζωής. Και για να τον συντροφέψει σε λύπες και χαρές, στη δουλειά και στην ανάπαυση, σε γλέντια και γιορτές, στον πόλεμο και στο θάνατο. Και να του μεταδώσει ρυθμό στην ψυχή και στα πόδια, χορεύοντας τον παραδοσιακό χορό, τον καλαματιανό και τον τσάμικο, τον συρτό και τον μπάλο, και τους τόσους άλλους δημοτικούς χορούς της πατρίδας μας

Το δημοτικό τραγούδι, αναπόσπαστο κομμάτι της λαϊκής μας παράδοσης, ζυμώθηκε με τη νεώτερη ελληνική ιστορία, με ιδιαίτερο σταθμό την περίοδο της ελληνικής επανάστασης του 21. Αποτέλεσε έτσι ένα πολύτιμο συστατικό της ιστορικής πορείας του τόπου, κρατώντας ζωντανή την εθνική μνήμη και αναλλοίωτη την εθνική συνείδηση. Και περνώντας από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, διαμορφώθηκε, τροποποιήθηκε ή προσαρμόστηκε σύμφωνα με τα τοπικά χαρακτηριστικά και τις ιστορικές συγκυρίες, για να φτάσει μέχρι τις μέρες μας, παραμένοντας γνήσιο κτήμα, πνευματικό εργαλείο και αυθεντικός τρόπος έκφρασης του λαού. Για να επαληθευτεί έτσι, ότι αποτελεί το "αψευδές κάτοπτρο πάνω στο οποίο καθρεπτίζεται ο κατ΄ ουσία ατομικός και ο εθνικός βίος ενός λαού".


Για τους ανώνυμους πρωταρχικούς λαϊκούς δημιουργούς, ο καθηγητής και λαογράφος Νικόλαος Πολίτης λέει: «Εις των πολλών, έχων το χάρισμα της στιχουργικής δεξιότητας και το μουσικόν αίσθημα ανεπτυγμένον, υπείκων και εις εσωτερικήν ώθηση, εις στιγμήν εξάρσεως συνθέτει το άσμα, ταυτοχρόνως εξευρίσκων τον ρυθμόν και το μέλος ή προσαρμόζων εις γνωστά».
ss="MsoNormal"> Η αξία του δημοτικού τραγουδιού έχει αναγνωριστεί από κορυφαίους ξένους και Έλληνες μελετητές, λογοτέχνες και διανοούμενους. Πρώτοι την διαπίστωσαν οι Ευρωπαίοι τον 18ο και 19 αι. που άρχισαν τις πρώτες προσπάθειες καταγραφής και μελέτης. Η πρώτη συγκροτημένη έκδοση νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών - πρώτος μεγάλος σταθμός για τη διάσωση και καταγραφή του - έγινε από τον Γάλλο λόγιο και φιλέλληνα Claude Fauriel, αμέσως μετά την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα του 21 (1824). Ακολούθησαν μικρότερες συλλογές, κυρίως με ιστορικά τραγούδια της επανάστασης, των Brunet de Presle, Voutier (1826), Arnoldus Passow (1860) και Mich. Deffner, όπως και άλλες τοπικές Ανθολογίες. Μετά το τέλος του απελευθερωτικού αγώνα ακολούθησαν οι περισσότερο συστηματικές των Kind, Tommaseo, Μανούσου, Ζαμπέλιου κ.ά. Στα μετέπειτα χρόνια κορυφαίοι Έλληνες μελετητές ασχολήθηκαν διεξοδικά με την καταγραφή, ανθολόγηση και μελέτη του δημοτικού τραγουδιού. Σε αυτούς συγκαταλέγονται οι Ν. Πολίτης (το έργο του και ειδικότερα το βιβλίο του "Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού" αποτέλεσε ένα δεύτερο μεγάλο σταθμό), Δ. Α. Πετρόπουλος, Γ. Αποστολάκης, Γ. Σπυριδάκης, Σ. Περιστέρης, Μ. Αυγέρης, Β. Ρώτας, Μ. Μιρασγέζη, Γ. Ιωάννου, Θ. Δημαράς, Π. Καλοδίκης, Α. Πολίτης, Γ. Σηφάκης, και άλλοι.

Σημαντική είναι η επίδραση του δημοτικού τραγουδιού στην ελληνική λογοτεχνία. Εξέχοντες Έλληνες ποιητές, όπως ο Γ. Σεφέρης, Ο. Ελύτης, Γ. Ρίτσος, Ν. Βρετάκος κ.ά., αναγνωρίζουν ότι σ' αυτό βρήκαν τις πηγές της ποίησης και της έμπνευσής τους. Και συμφωνούν στη διαπίστωση -που εξ' άλλου μοιράζονται και αρκετοί ξένοι διανοητές, όπως λ.χ. ο φιλόσοφος Ροζέ Γκαροντί - ότι μέσω του δημοτικού τραγουδιού επιβεβαιώνεται η αδιάσπαστη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού και η διαχρονικότητα των αξιών του. Ο ποιητής Γ. Σεφέρης, κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας (1963), εξήγησε ότι οι πηγές από τις οποίες άντλησε την ποίησή του βρίσκονται στο δημοτικό τραγούδι, που είναι η αρχή και η συνέχεια της ιστορίας μας. Και χαρακτηριστικά, απάγγειλε το τραγούδι "Εγώ για το χατίρι σου...".στίχοι τραγουδιούTο ίδιο αναγνώριζε και ο Οδυσσέας Ελύτης μερικά χρόνια αργότερα, ενώ έπαιρνε το ίδιο βραβείο (1979). Και αναφέρθηκε στο κατ' εξοχή επιγραμματικό τραγούδι "Κόκκινα χείλη φίλησα...".

Αλλά και μεγάλοι Έλληνες μουσουργοί και συνθέτες εμπνεύσθηκαν από το δημοτικό τραγούδι. Ο Μανόλης Καλομοίρης (1883 -1962), στο γνωστό συμφωνικό του ποίημα «Ο θάνατος της Ανδρειωμένης», που γράφτηκε για να εξυμνήσει την αντίσταση στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, βασίστηκε στο μοτίβο του χορού του Ζαλόγγου. Ο Αντίοχος Ευαγγελάτος (1903 - 1981) στο έργο του «Παραλλαγές και φούγκα πάνω σε ένα ελληνικό τραγούδι» που έγραψε στις αρχές του εμφυλίου πολέμου, στηρίχτηκε στο δημοφιλές κλέφτικο τραγούδι «Σαράντα παλικάρια». Στο περίφημο συμφωνικό έργο «36 ελληνικοί χοροί» του Νίκου Σκαλκώτα (1904 - 1949), δύο από τους χορούς βασίστηκαν σε δυο κλέφτικους σκοπούς Κλέφτικος χωρός (mp3), ενώ ένας τρίτος στηρίχτηκε στο χορό του Ζαλόγγου (και οι τρεις χοροί γράφτηκαν μεταξύ 1931-1936). Τέλος και το έργο «Κλέφτικοι χοροί» του Πέτρου Πετρίδη (1892 - 1977) είναι εμπνευσμένο από γνωστά κλέφτικα δημοτικά μοτίβα.

Στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι, σε όλα σχεδόν τα είδη του (παραλογές, της αγάπης, εργατικά, λατρευτικά, ακριτικά, κλέφτικα, ιστορικά, τραπεζίτικα, μαντινάδες, παιδικά, μοιρολόγια κ.λ.π.), κυριαρχεί αυθεντική απλότητα και χάρη, όπως και ένας απαράμιλλος λυρισμός. Σήμερα είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι αποτελεί τον πρώτο μεγάλο σταθμό της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και ένα σημαντικό μνημείο του νεοελληνικού λυρισμού.

Παράλληλα, σημαντική είναι και η ιστορική και η τεχνική του αξία από πλευράς μουσικής και ρυθμού. Οι ξένοι και οι Έλληνες ειδικοί εντυπωσιάζονται στη διαπίστωση της πλούσιας μουσικής βάσης, της ποιητικής φαντασίας και της ρυθμικής ποικιλίας που χαρακτηρίζουν τα δημοτικά μας τραγούδια. Ο πλούτος των ιδιωματισμών, η εύκολη εναλλαγή ρυθμών στο ίδιο τραγούδι, η αφθονία των επωδών, ο πλούτος και ή ιδιομορφία των χρησιμοποιούμενων κλιμάκων, η χρήση ρυθμών άγνωστων στην ευρωπαϊκή μουσική, η αποκοπή και η επανάληψη συλλαβών του κειμένου, η χαλαρή εξάρτηση των φθογγικών συμπλεγμάτων κατά την ερμηνεία από εκείνα της αρχικής μουσικής βάσης, ο στενός τύπος της φωνής και του ήχου, συνθέτουν ένα τέτοιο πολύπτυχο ιδιαιτεροτήτων, που καθιστούν το δημοτικό μας τραγούδι μοναδικό στο είδος του σε παγκόσμια κλίμακα.

Για τον απλό λαό που τραγουδά και βιώνει το δημοτικό τραγούδι, η αξία του είναι πρώτιστα η αισθητική (από ποιητική και μουσική άποψη). Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζεται και η γλωσσική, ιστορική και λαογραφική αξία, που αποτελούν άλλωστε, μαζί με την αισθητική, κριτήρια για τη συστηματική του μελέτη.

Ιδιαίτερη άνθηση και διάδοση γνώρισε το δημοτικό τραγούδι στις αγροτικές, ορεινές και απομονωμένες περιοχές της Ελλάδας. Ήταν λοιπόν φυσικό να ριζώσει βαθιά στην Πελοπόννησο και στην Αρκαδία, όπου ως τις μέρες μας γνωρίζει πλατειά απήχηση, αν και δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει υποστεί αρκετές αλλοιώσεις από πλευράς ερμηνείας. Το δημοτικά τραγούδια του Μοριά ("μοραΐτικα") αποτελούν ένα ξεχωριστό και σημαντικό είδος δημοτικού τραγουδιού. Παρ' όλες τις διαφοροποιήσεις και αλλοιώσεις, διακρίνονται για το ύφος τους (πάθος, ένταση, έξαρση, τραχύτητα), τη γλώσσα (ντοπιολαλιά), τον ιδιαίτερο τρόπο και χρώμα στην απόδοση, τις συνήθως ψηλές μουσικές τους κλίμακες και τα μουσικά όργανα.

Ιδιαίτερα για τα τελευταία, τα αυθεντικά όργανα που ακολούθησαν το μοραΐτικο τραγούδι σε όλο το δημιουργικό κύκλο του, μέχρι και τα μεταεπαναστατικά χρόνια, ήταν ο ταμπουράς και μετά το λαούτο (παραλλαγή του πρώτου), ο αυλός (φλογέρα), η πίπιζα και το νταούλι. Με την είσοδο του κλαρίνου (από τους τσιγγάνους) στη βόρεια Ελλάδα, γύρω στο 1835, άρχισαν να υποχωρούν σταδιακά τα παραδοσιακά πνευστά για να κυριαρχήσει τελικά το πρώτο (σε σιμπεμόλ ή λα κυρίως). Αργότερα εμφανίστηκε και το βιολί. Τα βασικά όργανα που τελικά επικράτησαν και αποτέλεσαν τη μουσική κομπανία στο Μοριά και στην Αρκαδία ήταν το κλαρίνο και το λαούτο. Παρ' όλα αυτά μέχρι και πριν από 20 χρόνια, η πίπιζα και το νταούλι εξακολουθούσαν να εμφανίζονται περιστασιακά... Τα τελευταία χρόνια, τα λαϊκά όργανα που παίζουν οι τοπικές κομπανίες στις μουσικές εκδηλώσεις στη Πελοπόννησο είναι: κλαρίνο, λαούτο (σαν βασικά) κιθάρα και κρουστά (ντράμς), πιανόργανο, ενίοτε βιολί και μπάσο κιθάρα. Κάποιο "ονειροπόλοι" ερμηνευτές (του "κέντρου") έχουν περιστασιακά επανεισάγει τη (ξεχασμένη...) φλογέρα και το νταούλι, όπως και το (άγνωστο στην Πελοπόννησο) τουμπερλέκι...




14 σχόλια :

  1. Ανώνυμος10/11/14 17:50

    αμα κανεις κεφι ανεβασε το ...γιωργη μ τιρθανε οι φιλοι σου......αφιερωμενο.gerolykos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος11/11/14 08:20

    Μπραβο και στο γερο για την παραγγελια και στον νις που διαλεξε τους τραγουδιστες να ειμαστε ουλοι καλα ρε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος11/11/14 09:03

    Στο Καρατζαφέρη ποιο να αφιερώσουμε γερόλυκε?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος11/11/14 09:20

    ΝΙΣ ΜΕΡΙΑΣΤΟ ΑΠΟ ΚΕΙ ΜΕ ΤΑ ΑΛΛΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΓΙΑΤΙ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΠΛΑΪΝΑ ΣΕ ΛΙΓΟ Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΚΑΙ ΘΑ ΤΟ ΧΑΣΟΥΜΕ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος11/11/14 09:21

    ΠΟΙΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΑΕΙ ?ΞΕΡΕΙς?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Τραγουδάει ο ΣΕΡΜΠΕΖΗΣ και ΜΠΟΝΙΑΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος11/11/14 15:24

    Ασμα!!!!!!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανώνυμος11/11/14 18:20

    μιριολοι ειναι...που το καναν οι σαρακατσαναιοι εθνικο υμνο!!!!!το ακουσα που τοχε παραγγειλει,κοντα στα φαρσαλα φιλος,γλανιτσιωτης,και καθως ειχαμε κοπανισει και μια ντραπουζανα ο καθενας ...ακομα να μαζεψω το μυαλο μου[λεμε τωρα].αφιερωμενο σε κεινον, λοιπον.......gerolykos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος11/11/14 21:38

    Γιωρη τον λενε τον φιλο σου?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανώνυμος11/11/14 22:00

    γατα εισαι!!!!!!!!!!!!!gerolykos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ανώνυμος11/11/14 23:18

    Αν τον λένε Γιωρη τον φίλο σου υποψιάζομαι ποιος είσαι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ανώνυμος12/11/14 09:48

    ελα....καλημερεςgerolykos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ανώνυμος12/11/14 21:39

    για κανανιστε ρε να παμε στο χωριο να κανουμε κανα γλεντακι
    τραγουδαρα ειναι αυτο μπραβο και στους δυο σας Νις και γερολυκε

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα διαγραφής σχολίων χωρίς καμία προειδοποίηση.