Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ «ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ» ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΜΥΓΔΑΛΙΑΣ.

    Η  ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ   ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ  ΕΡΕΥΝΑΣ      

 ΤΟΥ  ΘΑΝΑΣΗ  Β. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

  ΚΑΘΗΓΗΤΗ  ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ                                  

Αφορμή  για  το  άρθρο  αυτό  μου  έδωσε  η  πρόσφατη  ανασκαφή  που  πραγματοποιήθηκε  στις  Αραχαμίτες  Αρκαδίας, από  το  Φιλανδικό  Ινστιτούτο, και  από  τον  καθηγητή  Börn Forsen που είναι επικεφαλής των ανασκαφών . Οι  ανασκαφές  αυτές   ξεκίνησαν το 2006 κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.  Συστηματικά  γίνονται  από το 2010 και μετά, υπό την εποπτεία της ΛΘ’ ΕΚΠΑ και τη 25ης ΕΒΑ.  Η  άδεια  δόθηκε από τον προηγούμενο υπουργό Πολιτισμού Κωνσταντίνο Τζαβάρα.
Η ανασκαφή, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έχουν γίνει, έχει φέρει στο φως σημαντικά ευρήματα, όπως την ταυτοποίηση του μικρού ιερού --που είχε εντοπιστεί σε προηγούμενα έτη-- με το Ιερό της Αρτέμιδος Λυκοάτιδας – που αποτελεί το μοναδικό γνωστό ιερό στην Ελλάδα με το συγκεκριμένο επιθετικό προσδιορισμό,(μέσα 6ου ως τέλη του 1ου αι. π. Χ.).
Σχετικές  ανακοινώσεις  έγιναν  πριν  από  δύο  μήνες  περίπου.  Μήπως  ανάλογη  έρευνα  πρέπει  να  γίνει  και  για  τον  αρχαιολογικό  χώρο  της  Αγίας  Παρασκευής  στη  Γλανιτσιά;  Μήπως  η  Δημοτική  αρχή  και  οι  εμπλεκόμενοι  φορείς  πρέπει  να  κινηθούν  προς  αυτή  την  κατεύθυνση, που  ίσως  μας  οδηγήσει  σε  σημαντικές  αρχαιολογικές  ανακαλύψεις;

Ας  δούμε  για  ποιο  λόγο  θεωρείται  σημαντικός  αρχαιολογικός  χώρος, ο  χώρος  της  «Αγίας  Παρασκευής».

Στο  βόρειο  τμήμα  του  Βαλτεσινίκου, στην  άκρη  του  κάμπου, και  κοντά  στα  χωριά  Κερπινή  και  Γλανιτσιά, υπήρχε  το  τοπωνύμιο  «Λενικά», που  προέρχεται  από  την  παραφθαρμένη  λέξη  «Ελληνικά». Τη  λέξη  αυτή  τη  χρησιμοποιούσαν  τότε  όχι  για  να  δηλώσουν  την  εθνική  τους  ταυτότητα, αλλά  για  να  κάνουν  τη  διάκριση  μεταξύ  χριστιανών  και  ειδωλολατρών. Γιατί  όταν  απαγορεύτηκε  επίσημα  η  λατρεία  των  ειδώλων, και  επεκράτησε  πλήρως  ο  χριστιανισμός, η  λέξη  «Έλληνας»  χρησιμοποιούταν  για  να  δηλώσουν  τον  ειδωλολάτρη, τον  Εθνικό, τον  μη  χριστιανό. Έτσι  λοιπόν  στη  τοποθεσία  «Λενικά», υπήρχαν  ίχνη  παλαιάς  κατοικίας, που  ταυτίζεται  με  την  αρχαία  Ελλάδα, και  επομένως  και  με  την  ειδωλολατρία, εξ  ου  και  το  όνομα  της  τοποθεσίας.

Όμως  η  τοποθεσία  «Λενικά»  και  σε  συνδυασμό  με  τα  ερείπια  της  «Αγίας  Παρασκευής», και  με  αυτά  που  αναφέρει  ο  Παυσανίας  στο  βιβλίο  του  «Τα  Αρκαδικά», όπου  σημειώνει  την  ύπαρξη  της  αρχαίας  πόλης  «Καλλία»,  μας  βάζει  σε  σκέψεις  ότι  εκεί  στο  Βαλτεσινιώτικο  κάμπο  ίσως  να  βρισκόταν  η  αρχαία  πόλη  Καλλία.  Ο  Παυσανίας  δεν  πέρασε  απ’ αυτή, αλλά  την  αναφέρει  σαν  μία  από  τις  τρεις  πόλεις  που  συναποτέλεσαν  την  αρχαία  πόλη  της  Αρκαδίας  Τρίπολη.

Συγκεκριμένα  στα  «Αρκαδικά»  λέει: « Προσεγένετο  δε  και  Τρίπολις  ονομαζομένη, Καλλία  και  Δίποινα  και  Νώνακρις». Η  Νώνακρις  από  τους  αρχαιολόγους  τοποθετείται  στην  Κλειτορία, κοντά  στα  Μαζέικα, ενώ  για  τις  άλλες  δύο  πόλεις  μόνο  υποθέσεις  μπορούν  να  γίνουν. Ίσως  η  Δίποινα  να  βρισκόταν  στην  Κερπινή,  και  η  Καλλία, όπου  και  τα  Λενικά, να  βρισκόταν  στο  Βαλτεσινιώτικο  κάμπο.

Αν  η  Καλλία  βρισκόταν  εκεί, τότε  δένει  με  την  «Αγία  Παρασκευή», γιατί  θα  ήταν  ένα  προστατευτικό  οχύρωμά  της , καθότι  δεσπόζει  της  πόλης  προς  τα  Βόρεια. Όλα  αυτά  βέβαια  είναι  υποθέσεις, και  μόνο  μία  γενναία  ανασκαφή  από  την  αρχαιολογική  υπηρεσία  θα  μπορούσε  να  ξεδιαλύνει  κάποια  πράγματα.  Τα  Λενικά  και  τα  ερείπια  της  Αγίας  Παρασκευής  μπορούν  να  αποτελέσουν  την  απαρχή  της  έρευνας  αυτής.

Βέβαια  τα  Κυκλώπεια  τείχη  της  «Αγίας  Παρασκευής», είχαν  ερευνηθεί  για  πρώτη  φορά  τα  έτη  1937 έως  1939  από  τη  Γαλλική  αρχαιολογική  σχολή, και  από  τους  Γάλλους  αρχαιολόγους  ROGER  και  METZGER, οι  οποίοι  έκαναν  ανασκαφές  στην  Αγία  Παρασκευή , και  κατέληξαν  στο  συμπέρασμα  ότι  τα  ερείπια  αυτά  ήσαν  αρχαίο  Ιερό, που  το  ονόμασαν  «Ιερό  της  Γλανιτσιάς». Η  αφορμή  για  την  ανασκαφή  αυτή  αποτέλεσε  η  ανακάλυψη  μιας  κυκλικής  βάσης, η  οποία  πρέπει  να  ήταν  βάση  μπρούντζινου  αγάλματος, όπου  στην  μπροστινή  επιφάνεια, με  αρχαϊκούς  χαρακτήρες, έφερε  το  όνομα: «ΣΑΕΑΣ  ΘΡΑΣΥΒΟΛΟ  ΠΑΠΥΛΑΙΟΣ». Αυτό αναφέρεται  και  στο  γαλλικό  αρχαιολογικό  περιοδικό  «BULLETIN  DE  CORRESPONDANCE  HELLENIQUE» του  1938, ενώ  στο  ίδιο  περιοδικό  του  1940-1941 και  στις  πρώτες  50  σελίδες  του,  υπάρχει  μελέτη  επί  των  ανασκαφών  αυτών,   για  την  οποία  θα  αναφερθώ  σε  επόμενο  άρθρο. 

Το  σημαντικό  είναι  ότι  βρέθηκαν  πολλά  αντικείμενα  προϊστορικής  ακόμα  εποχής, τα  οποία, όπως  μας  αναφέρει  ο  πατριώτης  μας  ιστορικός  συγγραφέας  Χρ. Κωνσταντινόπουλος, από  πληροφορίες  του  γυμνασιάρχη  Ανδρέα  Παπαθεοδώρου, μεταφέρθηκαν  στο  Μουσείο  της  Τεγέας, όταν  κηρύχτηκε  ο  πόλεμος.  Μετά  όμως  τον  πόλεμο  κανείς  δεν  ξέρει  τι  έγιναν, τα  ίχνη  τους  χάθηκαν.  Γλανιτσιώτες  εργάτες, που  έλαβαν  μέρος  στις  ανασκαφές  αυτές,  είχαν  αναφέρει  ότι  τις  ανασκαφές  διενεργούσε  κάποιος  Ροζέ, Γάλλος  αρχαιολόγος  κατά  το  1937  με  38, και  ότι  βρέθηκαν  πολλά  αντικείμενα, μεταξύ  των  οποίων  μια  ορειχάλκινη  κεφαλή, ένα  χέρι  από  άγαλμα, και  διάφορα  άλλα  μικρότερα  αντικείμενα, μεγάλης  όμως  αρχαιολογικής  αξίας.

                            

Παραθέτω  σχετική  φωτογραφία  με  την  ορειχάλκινη  κεφαλή  που  βρέθηκε  στην  Αγία  Παρασκευή. 

   Συμπεραίνουμε, εν  κατακλείδι, τη  σπουδαιότητα  του  «Ιερού  της  Γλανιτσιάς», όπως  ονομάζεται  στην  αρχαιολογική  ορολογία, και  την  αναγκαιότητα   περαιτέρω  έρευνας.