Ο Γ Α Ϊ Δ Α Ρ Ο Σ

Του ΒΑΓΓΕΛΗ Κ. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

--Δεν ξέρω να σας ειπώ τίποτα για τους γονείς μου, ούτε πότε γεννήθηκα, ούτε πού μεγάλωσα. Είμαι λυπημένος γιατί δεν ξέρω  αν έχω συγγενείς. Τα χαρτιά μου κάηκαν με τον πόλεμο. Σε συζήτηση που άκουσα όταν με αγόραζε το πρώτο μου αφεντικό, στις οχτώ Σεπτέμβρη στο ζωοπανήγυρο στη Στρέζοβα , έλεγαν για την καταγωγή μου, ότι γεννήθηκα στη Ζάκυνθο  κι ότι με είχε ένας παπάς, γι’ αυτό είμαι άγιο ζώο. Έλεγαν ότι είμαι ήσυχο, δυνατό,  ψηλό ζώο και έχω Κυπριακή προφορά!.

Με αυτές τις ιδιότητες με αγόρασε το πρώτο μου αφεντικό, μαζί με ένα σαμάρι, μικρό για το μέγεθός μου κι ένα καπίστρι.

Θυμάμαι, αυτοί που με πούλησαν, μ’  έβρεξαν με πετρέλαιο, γυάλισαν το μαλλί μου και δυο τρεις ημέρες καλοπέρασα από φαϊ.  

Η πρώτη   περιπέτεια μού συμβαίνει στη Λίμνη . Το νερό είχε καλύψει της Κυράς το γεφύρι και ήθελε τ’  αφεντικό μου να μπώ  στην μαούνα με το καρέλι να περάσω την άλλη πλευρά της λίμνης. Το  έβαλα πείσμα να μην περάσω!. Τι κι αν μαζεύτηκαν εφτά άτομα και  με έπιασαν από τ’  αυτιά, τα πόδια , την ουρά,  το σαμάρι!  Δεν έκαναν τίποτα!.

Μόνο που με κακομεταχειρίστηκaαν.  Με έσπρωξαν όταν χαλάρωσα, με έριξαν στην λίμνη και έκανα μπάνιο. Οι Μαραγκαίοι θύμωναν και τέτοια τιμωρία επέβαλαν, σε όποιον δεν άκουγε. Από τότε τους έκοψα την καλημέρα . Ύστερα μου έκλεισαν τα μάτια και τ’ αυτιά να μην βλέπω και να μην ακούω.  Με μπαμπεσιά, με ανέβασαν στην μαούνα . Έτσι πέρασα αντίπερα και είχα  θυμό για εκδίκηση.

Αυτό το « κράτησα Μανιάτικο» στο αφεντικό μου. Ένα βράδυ στο παχνί που με έβαλε, δίψαγα. Άνοιξα το βαγένι, ήπια κρασί με την ψυχή μου!. Το υπόλοιπο χύθηκε στο κατώι!. 

Δύο μήνες γέλαγαν μαζί του στου Ντούσια το μαγαζί. Εγώ μεθυσμένος  το πρωί όταν πήρε είδηση τ’ αφεντικό το ξύλο που έφαγα, αλλά δεν κατάλαβα τίποτε.

Αλήθεια είναι ότι  ο αφέντης μου με  ψόφησε στην πείνα και στη δίψα , ένα μήνα  που με είχε στο παχνί. Μια μέρα  βρήκα την ποριά του λαχανόκηπου ανοιχτή και μπήκα μέσα. Έφαγα μαρούλια, αντίδια, ραδίκια  δεν άφησα τίποτα. Γιατί, όσα δεν έφαγα,   τα ποδοπάτησα να το « χαρεί»  τ’ αφεντικό μου!.

Έρχεται ο νοικοκύρης μου χωρίς θυμό, μάλλον με χαμόγελο,  για να μην το βάλω στα πόδια, με ένα στυλιάρι. Και στάσου να ιδείς τι θα πάθεις, μου είπε.  Έφαγα ξύλο μετά θείας μουσικής!. Βλαστήμαγε ο άτιμος…

Ευτυχώς έδωσα κι εγώ μια κλωτσιά  στον αέρα για την « τιμή των όπλων»

Ήρθε ο καιρός του ζευγολατιού. Με πήρε το αφεντικό,  φορτωμένο με ένα σακί σπόρο, με το αλέτρι κι άλλα σύνεργα. Ήθελε, σώνει και καλά,  ν’  ανέβω μια σούδα στο κτήμα του  ύψους πάνω από ένα μέτρο!. Δεν υπήρχε καμία περίπτωση ν’ ανέβω,  κι αν ακόμη με ξεφόρτωνε.

Επέμενε!  Με απλωμένα τα δυο του χέρια και με το στήθος του έσπρωχνε τον  πισινό μου ν’ ανέβω την ποριά. Γλιστράει από τη δύναμη που έβαλε και πέφτει κάτω. Έπεσα και εγώ επάνω του!. Για να είμαι  ειλικρινής,  το έκανα λίγο εξεπίτηδες. Πάντως καθώς το σκεπτόμουν το ευχαριστήθηκα. Καλά να πάθει, σκέφθηκα, γιατί δεν είχα μιλιά να φωνάξω. Τι λέτε άδικο είχα; Άδικο είχαν όσοι μας είδαν  και γέλαγαν;  Όπως η Αλέξω της Ανθούλας.

Το αφεντικό μου από τότε,  είχε άλλες διαθέσεις για μένα. Με σκυλόβριζε και δίκαιο δεν έβρισκα. Έχασα την υπομονή μου, πήρα βαθειά ανάσα και γκάριξα τρείς φορές, να καταλάβει,  ότι δεν ήθελα την φιλοξενία  του. Όταν ερχόταν στο παχνί γύριζα τα πισινά και τον φοβέριζα με κλωτσιές.

Το αφεντικό μου κακοκάρδισε και ζήτησε διαζύγιο…Έβαλε στην τσέπη του παντακόσιες δραχμές, γιατί με πούλησε  σ’ άλλο αφεντικό,  το δεύτερο.

Αν τον συγκρίνεται  στην καλοσύνη με μένα κάνει για δέκα γαϊδούρια .

Ο νέος αφέντης  θεώρησε σκόπιμο να με περάσει από την αγορά, την  Παναγιά. Δεν ήμουν κατώτερος κανενός άλλου Γαϊδάρου….Ο Γιώργης, έτσι έλεγαν τo αφεντικό  μου και το παλιό και το καινούργιο, ήθελε ν’ ακούσει κριτικές,  ευχές, καλορίζικα κλπ. για το ψώνιο του.  Εκεί περνάγοντας με παίνεψαν!  Έμαθαν ότι τρώγω λίγο… δυο φορτώματα την ημέρα(!)  και πίνω πολύ κρασί!. Ήταν «θρίαμβος» για μένα. Ήταν κουτσομπόληδες στην αγορά.  Έλεγαν για το ύψος μου, την καταγωγή μου και για άλλα προσωπικά δεδομένα. Αλλά κι εγώ τους λέρωσα την αγορά  και τους περιποιήθηκα με μπόλικα αέρια… 

Ο αφέντης μου,  στον στάβλο που έφτασα,  είχε και έναν  γέρο γάιδαρο. Ένα βράδυ έμεινα μαζί του.  Δεν μπορούσε άλλο να δουλέψει. Άκουσα μισόλογα έξω από τον στάβλο, για ρεματιά, για βράχο, για πεδούκλωμα ,  για γκρέμισμα!. Δεν τον ξανά  είδα να με συμβουλέψει, όπως έκανε το πρώτο βράδυ. Μάλλον ταξίδεψε!….

Το αφεντικό μου είναι πολύ έξυπνος άνθρωπος!  Θα τον αφήσω να σας διηγηθεί  ο ίδιος τη ζωή μας.  Μαζί ζήσαμε σαράντα χρόνια!.

.

--Αν δεν άνοιγαν οι καταρράχτες του ουρανού, στο  Φιλαίϊκο κάμπο και το  Νταραίϊκο, τώρα δεν θα είχα ιστορία να σας διηγηθώ.  

Ερχόμουν από ταξίδι με το ζω  φορτωμένο, μέσα από βουνά και πέτρες όσες θέλετε. Ταξίδι τρεισήμιση ώρες για να φθάσω στο χωριό μου την Γλανιτσιά. Το ζω ήταν πολύ ήμερο και ήρεμο.  Του μίλαγα σαν αγωγιάτης κι εκείνο με άκουγε χωρίς δεύτερη κουβέντα.  Σταμάτα Κίτσιομ, πάμε Κίτσιομ,Αυτό  ήταν το όνομά του.

Εμπρός Κίτσιομ ,Αά , ούστ Κίτσιομ!. Τον συμβουλευόμουνα πολλές φορές για δικά μου θέματα και τον ρώταγα: Τι λες  εσύ Κίτσιομ;..Μιας και δεν είχα άλλη παρέα να μιλάω.

Τους δρόμους που κάναμε, μαζί τους διαλέγαμε. Τον ρώτησα:

__Κίτσιομ, θα περάσουμε απέναντι με την μαούνα; 

__Ούτε συζήτηση! -- Μου απάντησε. Ζαλίζομαι! Είναι και μακριά. Πάμε περικοπά--.

Περάσαμε από κατσικόδρομους, από κακοφτιαγμένους δρόμους, τρόχαλους και ρεματιές. Ξαγναντήσαμε στο Λάδωνα και πλησιάζαμε στον πόρο, ψηλά από το Κομμένο Γεφύρι.

Με μια αστραπή άρχισε το πανηγύρι!. Η βροντή μας ξεκούφανε και κάπου κοντά έπεσε φωτιά του ουρανού. Έψαχνα για τον πόρο. Η βροχή δυνάμωνε, η ώρα βράδιαζε και το βουητό  θέριευε.  Καβάλα στο γαϊδούρι άφοβα ρίχτηκα στο ποτάμι.

Το ποτάμι πλάταινε και ο Ζακυνθινός μου, φτάνοντας στην μέση που ήταν νησάκι, τα στύλωσε!. Κούνησα τα πόδια μου, του φώναξα, τον φοβέριζα,  τελικά άκουσε και έπεσε στο  λάμπαδο που ερχόταν.  

Έπεσα και εγώ στο νερό και μ’ έσερνε ο γάιδαρος,  με την τριχιά του σαμαριού που κρατιόμουν. Κολύμπησε, έβαλε τα δυνατά του με έσωσε. Βγαίνοντας απέναντι κοντοστάθηκε, με κοίταζε ευχαριστημένος. Τον χάιδεψα τρυφερά, τον ευχαρίστησα, ένιωθα υπερήφανος για δαύτον.

Απώλειες; Λίγα ψώνια από τη  Στρέζοβα, κάμποσα τομάρια  και το ένα μου παπούτσι.

Αλλά από τους χωριανούς μου πήρε « εύσημο  μνεία» ο Κίτσος!

__ Μπράβο!  καλός ο γάιδαρος, Γιώργο, ξέρει και κολύμπι.  --Κάποιος είπε--.

__Έζησε σε νησιά που βρέχονται από θάλασσα, τι περίμενες να μην ξέρει κολύμπι; --Συμπλήρωσε άλλος.  Και ο πρώην ιδιοκτήτης:

__Εμένα μου γύριζε τα πισινά του και με φοβέριζε…

Από τότε δέθηκα με τον γάιδαρό μου.

Πολλά χρόνια με υπομονή, έσερνε το αλέτρι, χωρίς να βαρυγκωμάει. Δούλευε από το πρωί μέχρι την δύση του ηλίου. Όταν σταμάταγα να ξεκουραστώ, σταμάταγε και ο Κίτσιος μου. Με τα μεγάλα του μάτια με  κοίταγε και με ευχαριστούσε.

Τον ρώταγα:  Τι θέλεις Κίτσιομ;  Του χάϊδευα το κεφάλι και τον  τάιζα με σανό,  βρόμη και λίγο κριθάρι. Καμιά φορά του δινα  κανά  ξεροκόματο ψωμί. Ποτέ δεν θυμάμαι να μου κακιώσει. Τον φόρτωνα ξύλα από τα Μονοδέντρια, τη  Βρυσούλα, τα Σελά την Περαμεριά. Με ήρεμη περπατησιά, έκανε την δουλειά του αθόρυβα και διακριτικά. Λίγο σανό και νερό ήθελε. Το νερό ακόμη  κι αυτό, με τα βαρέλια το κουβάλαγε  από την Λιάσκοβα.  Και χωρίς την συνοδεία του αφεντικού του, ποτέ δεν έκανε  λάθος να πάει σε ξένο  σπίτι .

Γύριζε πάντα στολισμένος και φορτωμένος στο σπίτι , με ανθισμένα χορτάρια, με πεντατρύφερο κλαρί, με αμπελόφυλλα και νιτσιές.  Αγάπαγε τις κατσίκες του αφεντικού τις κότες, το γουρούνι. Μοιραζόταν το παχνί του μαζί τους.

 Κουβάλαγε  δεμάτια, σανό, κοφίνια με σύκα και απίδια, κλάρες, καλαμπόκια και ό,τι δεν μπορείς να φανταστείς. Κάθε πρωί έβγαινε από το παχνί, τιναζόταν να φύγουν τ’ άχυρα από πάνω του.  Σήκωνε το περήφανο κεφάλι του και κοίταγε με τα μεγάλα μάτια του , ήρεμα ευχάριστα, νωχελικά το αφεντικό του. Το καλοκαίρι πήγαινε αποβραδίς, με άλλα ζα του χωριού στην Μαυρομάτα.

 Προς το μεσημέρι πρώτος και καλύτερος γύριζε μόνος του στο παχνί.

Πρώτος στις δουλειές, πρώτος στα πανηγύρια μ’ εμένα καβάλα και  το σαμάρι στολισμένο με κιλίμια.

Μετά από σαράντα χρόνια ο Κίτσιος μου στραβοπάταγε, σκόνταφτε, ήταν χωρίς δύναμη.  Γέρασε!.. Τον αγάπαγα το γεροεργάτη μου. Μεγάλωσε με την πλάτη του,  η φαμελιά μου. Ήταν παντού μπροστά, σύντροφός μου.

Δεν θυμόμουν κακό από δαύτον. Τώρα τον λυπόμουνα και δεν τον κακομεταχειριζόμουνα πια!  Έτσι  λεύτερος πέρναγε τα γερατειά του. Έτρωγε και φαινόταν το φαφούτικο στόμα του.

Πώς να ξεχάσω που μ’ έσωσε από πνιγμό;  Πώς να ξεχάσω το μεγάλο του έργο, σαράντα χρόνια και κάτι μήνες!.

Ένα ανοιξιάτικο πρωϊνό ο Κίτσιος μου,  ήταν ξάπλα στο παχνί και δεν έλεγε να σηκωθεί. Του ‘δωσα νερό, φαί, δεν έλεγε να δοκιμάσει. Τον χάϊδεψα στη ράχη,στο σβέρκο στο κούτελο ήταν αδιάφορος.  Το μάτι του, που είδα , δεν ήταν ζωηρό, χαρούμενο, φαινόταν θολό.

Προσπάθησα από το κεφάλι να τον σηκώσω… Ήρθε ο γιατρός, τον κοίταξε με προσοχή, κακά μαντάτα μου μήνυσε. Μετά από πολλά παρακάλια ο Κίτσιος μου σηκώθηκε, άρχισε να τρώει λίγο. Μόλις κρατιόταν στα πόδια του.  Πήγα τον Κίτσιο σιγά σιγά στο μεγάλο περιφραγμένο χωράφι στις Ράχες. Θα ‘μενε εκεί τα  βράδια να βοσκίσει και να δυναμώσει

Φεύγοντας για το κτήμα, κοίταξε τριγύρω αργά, αργά, το παχνί, την αυλή, το σπίτι.

Ήξερε άραγε που πήγαινε;

Ο Γεροκίτσιος έφθασε στο χωράφι, θυμήθηκε την νιότη του, το όργωμα του χωραφιού που έκανε, τα φορτώματα που κουβάλαγε , την βροχή που τον έδερνε, αλλά και την αγάπη και προστασία  που είχε  από  τ’ αφεντικό του.

Έμεινε δυο τρία ημερόνυχτα στο χωράφι, χάρηκε την καταπράσινη φύση, τον λαμπερό ήλιο της άνοιξης, τον μυρωδάτο αέρα της φύσης, τα άσπρα μυρώνια της λάκας.

Θυμήθηκε την ζωή του βήμα- βήμα με όλες τις περιπέτειες, από το πανηγύρι με το γύφτο και μέχρι σήμερα, στο ανθοστόλιστο χωράφι του  αφέντη του.

Έμεινε ευχαριστημένος από την ζωή του και  έκλεισε τα μάτια του για πάντα, κάτω από το μεγάλο τουφωτό πουρνάρι!. 

{{Αφορμή για το γράψιμο του κειμένου  ήταν α/Η γαϊδούρα  του γέρο Κομπόλη που την πούλησε  στους γύφτους και την ξαναγόρασε πληρώνοντας πανωπροίκι. β/  Η γαϊδούρα του Κόλια  μια ψηλή Κυπραίϊκη η Ζακυνθηνιά  που του ήπιε  το κρασί  και δεν πέρναγε στην μαούνα στην λίμνη με τίποτα. γ/ Μια γαϊδούρα μικρόσωμη  που είχε ο Τούρκος και προσπαθούσε σπρώχνοντας , φορτωμένη να την ανεβάσει σε μια σούδα  στο χωράφι του στον Αγιοθανάση. Δ/ Ένα μουλάρι που είχε ο Μαγγογιώργης και πέρναγε το ποτάμι στον πόρο κάπου κοντά στο κομμένο γεφύρι και κόντεψε να πνιγεί.

B Girakas