Τετάρτη 8 Ιουλίου 2020

Ο Στωικισμός σήμερα


Οι καιροί αλλάζουν συνεχώς. Οικολογική κρίση, πόλεμοι, μεταναστευτικό, τεχνητή νοημοσύνη, πανδημίες είναι ζητήματα που αφορούν ολόκληρο τον πλανήτη. Ποια είναι, όμως, η θέση του σημερινού ανθρώπου μέσα στον κόσμο; Τι σημαίνει να χάνει κάποιος την «κανονικότητά» του και πώς μπορεί να κρατηθεί ήρεμος και ατάραχος; Ο Στωικισμός έχει τις απαντήσεις (σε αυτό οφείλεται άλλωστε και η αναβίωσή του τα τελευταία χρόνια) για όποιον μπορεί να ακολουθήσει τις συμβουλές του:


1Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τα πάντα. Η ζωή δεν είναι γεμάτη εκπλήξεις, αλλά γεγονότα. «Πόσο αστείος και παράξενος όποιος εντυπωσιάζεται με τα συμβάντα της ζωής», αναρωτιέται ο Μάρκος Αυρήλιος στο ημερολόγιό του, Τα εις εαυτόν (12.13). Τα «συμβάντα της ζωής» είναι τα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και τον αλλάζουν. Δεν υπάρχει «κανονικότητα». Η αλλαγή είναι η σταθερότητα. Δηλαδή, δεν ζούμε πρωτόγνωρες εποχές ποτέ, γιατί όλες οι εποχές είναι πρωτόγνωρες για όσους τις ζουν.

2Τα γεγονότα συμβαίνουν ανεξάρτητα από εμάς (και την όποια άποψή μας γι’ αυτά), με άλλα λόγια, δεν είναι στον έλεγχό μας. «Τα εξωτερικά πράγματα δεν εξαρτώνται από μένα», γράφει ο Επίκτητος και συνεχίζει: «Η βούληση εξαρτάται από μένα. Πού θα αναζητήσω το καλό και το κακό; Μέσα μου, σ’ αυτά που είναι δικά μου». (Επίκτητος, Διατριβαί, 2.5. 1-5). Τα γεγονότα συμβαίνουν είτε το θέλουμε είτε όχι, και χρωματίζονται από τη δική μας άποψη. Αν βγάλουμε την ιδέα που έχουμε για αυτά, τότε όλα ξανά αποκτούν νόημα. Δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε, ωστόσο, μπορούμε να ελέγξουμε την αντίδρασή μας σ’ αυτά.
3Για τους Στωικούς, το μόνο που μπορούμε να ελέγξουμε είναι ο νους μας, ή το ηγεμονικόν. Αυτό, όμως, είναι και το πιο σημαντικό. Είναι ο τρόπος που αντικρίζουμε τα γεγονότα, δίνοντάς τους θετικό ή αρνητικό πρόσημο. Ο Επίκτητος συνοψίζει στο Εγχειρίδιον (1.1): «Από τα πράγματα άλλα είναι στην εξουσία μας και άλλα δεν είναι. Της εξουσίας μας είναι ο νους μας, η λογική μας που αποφαίνεται για το τι είναι καλό και τι κακό».

4Τα πράγματα χωρίζονται σε καλά, κακά και αδιάφορα. Αγαθά είναι όσα σχετίζονται με την αρετή (η φρόνηση, η σωφροσύνη, η δικαιοσύνη, η ανδρεία) ενώ τα αντίθετά τους βλάπτουν τον άνθρωπο. Στα αδιάφορα (ζωή και θάνατος, δόξα και ασημότητα, πόνος και ηδονή, πλούτος και πενία, υγεία και νόσος) περιλαμβάνονται όσα δεν παίζουν ρόλο στην κατάκτηση της αρετής, δηλαδή της ευτυχίας, που είναι «η καλή ροή του βίου» για τον Ζήνωνα. Το παρόν αλλάζει συνεχώς, το μέλλον είναι αβέβαιο, αλλά οι καταστάσεις είναι αδιάφορες. Στόχος είναι το αγαθό, η καλοσύνη απέναντι στους συνανθρώπους.

5Ο χρόνος στους Στωικούς είναι η ζωή. Όπως δεν σπαταλούμε τη ζωή μας, κατά τον ίδιο τρόπο δεν πρέπει να σπαταλούμε ούτε τον χρόνο μας. Ο χρόνος είναι πολύτιμος, γιατί η ζωή είναι πολύτιμη. Ο Σενέκας, στο Περί συντομίας της ζωής, εξηγεί ότι ψάχνουμε την ευτυχία σε λάθος κατεύθυνση: «Αλλά, όταν ξοδεύουμε αυτόν τον χρόνο αναζητώντας τη χλιδή και την απερίσκεπτη ξεγνοιασιά, όταν δεν αφιερώνουμε αυτόν τον χρόνο σε καλό σκοπό, αντιλαμβανόμαστε από την έσχατη ανάγκη ότι η ζωή πέρασε πριν το καταλάβουμε. Έτσι είναι: η ζωή που έχουμε δεν είναι σύντομη, την κάνουμε σύντομη».

Οι Στωικοί φιλόσοφοι έχουν επιβιώσει από ναυάγια και πολέμους, έχουν γνωρίσει δόξες και τιμές, και μπορούν να αντεπεξέλθουν επιτυχώς σε όλες τις καταστάσεις. Γιατί γνωρίζουν τι εξαρτάται από αυτούς και τι όχι: «Πώς χρησιμοποιεί τον εαυτό του το ηγεμονικόν; Εδώ είναι το παν. Όσο για τα υπόλοιπα, είτε εξαρτώνται από σένα είτε όχι είναι στάχτη και καπνός.» Μάρκος Αυρήλιος, Τα εις εαυτόν (12.33)

Όσο αλλάζει ο κόσμος, αλλάζει και ο άνθρωπος, που αποτελεί μέρος του. Όμως, μπορεί να ζήσει χωρίς ταραχή, χωρίς φόβο. Στωικά.

*Η δρ Έλσα Νικολαΐδου διδάσκει Φιλοσοφία σε ιδιωτικό σχολείο.

13 σχόλια :

  1. Ανώνυμος9/7/20 01:56

    ΛΥΣΗ ΚΙΝΑΛ ΚΑΙ ΝΔ ΨΗΦΙΣΑΝΕ ΤΟ ΑΝΤΙΛΑΙΚΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΜΑΖΙ.ΕΝΟΨΕΙ ΤΗΣ ΑΠΛΗΣ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗΣ ΠΟΥ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΝΑ ΕΝΩΘΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΟΥΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ.ΠΛΕΟΝ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ-ΣΥΡΙΖΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗ ΔΕΞΙΑ ΣΥΓΚΥΒΕΡΝΗΣΗ.ΞΕΧΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΞΙΑ ΣΧΕΤΟ.ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΑ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΝ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ .Ο ΜΟΝΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΖΗΛΕΥΕΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΠΕΝΥ ΠΟΥ ΤΟΝ ΧΑΝΤΑΚΩΣΕ Η ΦΩΦΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος9/7/20 09:11

    ΚΙΝΑΛ: «Αντάρτικο» Καστανίδη στο νομοσχέδιο για τις πορείες -«Είναι πολύ μακριά από τη δημοκρατική αντίληψη»
    Ο Χάρης Καστανίδης στο βήμα της βουλης

    Με εξαιρετικά σκληρούς χαρακτηρισμούς μίλησε για το νομοσχέδιο για τις πορείες στη Βουλή ο βουλευτής του ΚΙΝΑΛ, Χάρης Καστανίδης, κόντρα στην επίσημη θέση του κόμματος όπως διατυπώθηκε από την Φώφη Γεννηματά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος9/7/20 10:09

    Το ερώτημα είναι αν το ψήφισε ο Καστανίδης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος9/7/20 13:25

    Επειδή τα πράματα λόγω κορωνοϊού και οικονομίας θα αγριέψουν,

    τα φασιστοειδή και οι λαϊκιστές θα βγούνε πάλι στις πλατείες...

    Ήδη "κουρντίζουν" τα όργανα και προετοιμάζονται...

    Επειδή η δεύτερη φορά πάντα είναι φάρσα, γι' αυτό τους προειδοποιώ ότι το γιαούρτωμα θα πάει σύννεφο, η φάπα θα είναι τσουνάμι...

    Τα ναζιστικά πιθήκια, τα ακροδεξιά ρεμάλια, τα βαρεμένα της "εξέγερσης", οι επαναστάτες του κολωνακίου και οι "αναρχικοί" της εκάλης και οι δήθεν μου τάχα μου αριστεροί θα αποτελέσουν πλέον το στόχο της καθολικής πλειοψηφίας του λαού, που πάνω τους θα ξεσπάσει την οργή από την οικονομική κατάσταση λόγω κορωναϊού....

    Να μου το θυμηθείτε!!!!!

    Οι καραγκιοζοπαίχτες της πλατείας συντάγματος των λαϊκών δικαστηρίων ας έχουν υπόψη τους ότι

    ο λαός ήδη τους πήρε χαμπάρι, τους διαολόστειλε,

    περιμένει επιτέλους την ολοκλήρωση της δίκης,

    στις δημοσκοπήσεις τους ταμτάκους τους έχει στον πάτο,

    το φτύσιμο και η ροχάλα πάει σύννεφο και αν τολμήσουν ξανά να αναστατώσουν την ήδη βεβαρημένη κατάσταση λόγω ιού και οικονομίας

    θα είναι τόσο επιθετικός μαζί τους που δεν ξέρω αν μπορέσουν τα δημοκρατικά του αισθήματα να τον συγκρατήσουν για να μην αυτοδικήσει....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος9/7/20 13:51

    συμμαζεψου ρε.πολυ μοχθηρια βγαζεις. δεν ξερεις που βρισκεσαι και τι λες

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος9/7/20 14:05

    Ο καραγκιόζης πάλι εξευτελίστηκε στη βουλή με τα ψέματά του....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος9/7/20 15:31

    Κατάλαβες, ταμτάκο, ποιος είναι η ΝΤΡΟΠΗ?????

    Αν θες να σου τα ξανασούρει η Φώφη!!!!!

    Ρε πολιτικέ καραγκιόζη, τράβα με τους ακροδεξιούς των ανέλ, τα ορφανά του τζοχατζό και τους κηπουρούς του γιωργάκη να κρυφτείς......

    Ντροπή της αριστεράς σε λένε όλοι οι δημοκράτες.....

    Υ/Γ κατάλαβες τη γραμμή που δίνω κλαρινογαμπρέ μου τώρανες???

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανώνυμος9/7/20 17:19

    Σήμερα έχει προγραμματιστεί η ψήφιση του νομοσχεδίου για τις συγκεντρώσεις. Η κυβέρνηση , με πρόσχημα την διασάλευση της τάξης, της προστασίας της απρόσκοπτης εμπορικής δραστηριότητας,φέρνει στην βουλή ''χουντικής'' έμπνευσης νομοσχέδιο. Το σχέδιο ξεκίνησε από την στιγμή που ήρθε στην εξουσία.Για κάθε πορεία, 100, 200, 500. 1000 ατόμων, τα οποία άνετα θα μπορούσαν να καταλάβουν το πεζοδρόμιο και μικρό μέτρο του οδοστρώματος, έκλεινε όλο το κέντρο, παρέλυε όλη την κυκλοφορία και δημιουργούσε αναπόφευκτα κοινωνικούς αυτοματισμούς.Γιατί εκεί ακριβώς πατάει κάθε μειοψηφική κυβέρνηση για να δημιουργήσει την κρίσιμη μάζα που θα την ακολουθεί, ως δύναμη, σταθερότητας, τάξης και ασφάλειας.
    Κι εδώ πρωταγωνιστές, τα ίδια πολιτικά πρόσωπα, που είτε δεν διαβάζουν αυτά που ψηφίζουν, είτε είναι αδύνατον να απαρνηθούν το παρελθόν του πολιτικού ολοκληρωτισμού που πρεσβεύουν.
    Θα είμαστε εκεί, σε ένα άνισο αγώνα όχι μόνο απέναντι στην κυβερνητική αναλγησία , αλλά και στις χειραγωγημένες συνειδήσεις της μειοψηφίας εκείνης των πολιτών που καταδυναστεύει όλους τους υπόλοιπους.
    Θα είμαστε εκεί σήμερα, θα είμαστε εκεί και αλυριο παρά τις απαγορεύσεις.Γιατί το διακύβευμα είναι η δημοκρατία και η ελευθερία, απέναντι στην τυραννία. θα είμαστε εκεί και θα αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματα ακόμα κι εκείνων που θα κρυφογελάνε με ικανοποίηση, όταν θα ψηφιστεί το νομοσχέδιο.Γι αυτούς που αποφάσισαν ότι δεν μπορούν να αποφύγουν τον βιασμό, μπορούν ωστόσο να τον απολαύσουν.Για όλους εκείνους που διαμαρτύρονται όταν γίνονται συγκεντρώσεις και την άλλη μέρα φωνάζουν για τους μισθούς που θα μειωθούν.
    Θα είμαστε εκεί γιατί είναι θέμα συνείδησης και εκεί δεν κάνουμε εκπτώσεις.
    Όσοι πιστοί....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος9/7/20 18:32

    Ο 17.19 ΔΙΝΕΙ ΓΡΑΜΜΗ 15.31.ΕΣΥ ΤΙ ΝΑ ΔΩΣΕΙΣ ΚΑΗΜΕΝΕ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΝΑ Σ ΑΚΟΥΣΕΙ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανώνυμος9/7/20 23:13

    Απέχουν Παπανδρέου - Καστανίδης - Εισηγήσεις στο ΚΙΝΑΛ για διαγραφή τους
    ΠΟΛΙΤΙΚΗ
    09.07.2020 22:29
    Τελευταία Ενημέρωση
    09.07.2020 22:49
    Ανω-κάτω το ΚΙΝΑΛ μετά την ξεκάθαρα αντίθεση θέση του Γιώργου Παπανδρέου για το νομοσχέδιο που αφορά στις διαδηλώσεις

    Οπως είχε προϊδεάσει το ethnos.gr, ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Χάρης Καστανίδης επιλέγουν τον δρόμο της αποχής από την αποψινή ψηφοφορία στη Βουλή για το νομοσχέδιο που αφορά στις διαδηλώσεις. Και οι δύο εξέφρασαν ανοικτά τις αντιρρήσεις τους με τη γραμμή του ΚΙΝΑΛ, γεγονός που έχει δημιουργήσει αναστάτωση στο κίνημα. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες υπάρχουν εισηγήσεις προς τη Φώφη Γεννηματά για διαγραφή των δύο ιστορικών στελεχών!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ανώνυμος9/7/20 23:28

    υπερψηφιστηκε με 187 ψηφους το νομοσχεδιο για τις διαδηλωσεις με ψηφους ΚΙΝΑΛ και ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΥΣΗΣ.απειχαν Καστανιδης ΓΑΠ. η Φωφη και ο Βελοπουλος θελουν συγκυβερνηση με Μητσοτακη.να ξερουμε τι να αποφευγουμε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ανώνυμος10/7/20 08:11


    Χρυσοχοΐδης 9-7-20

    ενημέρωσε το σώμα ότι 1.000 άτομα, πέραν του μεγάλου συντεταγμένου μπλοκ 7.000 ανθρώπων που διαδήλωναν με το ΠΑΜΕ, επιτέθηκαν εναντίον των αστυνομικών δυνάμεων και έριξαν 15 μολότοφ. Όπως είπε, απωθήθηκαν από τις αστυνομικές δυνάμεις, ενώ έγιναν 9 συλλήψεις από αυτούς που επιτέθηκαν με μολότοφ, 8 προσαγωγές, υπήρξαν τραυματίες αστυνομικοί, ενώ στον πέριξ χώρο βρέθηκαν μη χρησιμοποιημένες μολότοφ. Όπως είπε ο υπουργός, υπήρχε σχέδιο να διαλύσουν τη διαδήλωση, να τραυματίσουν αστυνομικούς και να κάνουν ζημιά σε περιουσίες.

    ανακοίνωση των εισαγγελέων για τα επεισόδια του συλλαλητηρίου της 19/1/1952:

    «Αντελήφθημεν την αξιέπαινον ψυχραιμίαν των αστυνομικών οργάνων κατά τας εξορμήσεις των διαδηλωτών διά ξύλων, λίθων και άλλων αντικειμένων. Είδομεν τους διαδηλωτάς να επιτίθενται κατά των πυροσβεστικών αντλιών, να αποκόπτουν τους σωλήνας των καταβρεκτήρων και να χειροδικούν κατά των πυροσβεστών. Η αστυνομική δύναμις επέδειξε την προσήκουσα ψυχραιμίαν, παρά τας βιαιοπραγίας και την βιαιότητα των διαδηλωτών. («Ελευθερία» 20/1/52).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ανώνυμος10/7/20 14:49

    Έχω τονίσει επανειλημμένα ότι ο κορωνοϊος δεν έχει εξαφανιστεί. Στην Ελλάδα λόγω της λήψης έγκαιρων μέτρων που άρχισαν με την απαγόρευση των καρναβαλιών μπορέσαμε να περιορίσουμε με επιτυχία την διασπορά της νόσου. Στην επιτυχία συνέβαλαν και άλλοι παράγοντες όπως η πιθανή διασταυρούμενη ανοσοπροστασία σε άλλους κορωνοιούς που προκαλούν κοινά κρυολογήματα.

    Όμως λόγω της επιτυχίας μας επικράτησαν φαινόμενα που έχουν σχέση με το παράδοξο της πρόληψης. Δεν είχαμε τα φαινόμενα της Ιταλίας και της Ισπανίας και επικράτησε εφησυχασμός.

    Άρχισαν να εμφανίζονται ‘θεωρίες’ και να αναπτύσσονται επιχειρήματα ότι δεν υπήρξε ποτέ κορωνοιός. Ήταν μια ακόμη διεθνής συνομωσία για τον έλεγχο της χώρας. Κάποιοι πιο ‘σοβαροί’ μας είπαν ότι επωφεληθήκαμε λόγω της γεωγραφικής μας θέσης στα Βαλκάνια. Ότι υπάρχει ένα δυτικό πρότυπο επέκτασης του ιού και ένα ‘ανατολικό’. Τώρα που καλπάζει ο ιός στα Βαλκάνια και οι χωρες της δυτικής Ευρώπης έχουν καταφέρει να ελέγξουν το ιό δεν ακούμε πλέον αυτά τα παιδαριώδη επιχειρήματα.

    Τις τελευταίες ημέρες ένα μέρος των ΜΜΕ επικεντρώθηκε στις πιθανές επιπτώσεις του εισαγόμενων κρουσμάτων. Δεν είχε μεγάλη σημασία το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των συμπατριωτών μας δεν φοράει μάσκες όπου και όταν πρέπει. Ούτε ότι πολλοί δεν τηρούσαν τα μέτρα φυσικής απόστασης. Το πρόβλημα ήταν οι τουρίστες. Αν όμως οι τουρίστες έρχονται από χώρες που έχουν ελέγξει το πρόβλημα δεν θα δημιουργήσουν μεγάλο πρόβλημα στη δίκη μας χώρα. Αν έρθουν από χώρες με πρόβλημα τότε θα αυξήσουν το δικό μας πρόβλημα.

    Καταγράψαμε ένα αριθμό εισαγόμενων κρουσμάτων καθημερινά γιατί κάναμε μαζικά τεστ στις πύλες εισόδου στη χώρα. Αλλά δεν κάναμε το ίδιο με τυχαία δειγματοληψία για τους Έλληνες πολίτες. Ούτε θα είχε νόημα να αυξηθεί ο αριθμός των τεστ εφόσον ο αριθμός των κρουσμάτων ήταν μικρός. Τώρα βλέπουμε ότι αυξάνονται τα εγχώρια κρούσματα. Ήταν όμως θέμα χρόνου να συμβεί αυτό. Στο Ισραήλ που χαλάρωσαν υπερβολικά μετά την αρχική τους επιτυχία έχουν πλέον ένα δεύτερο κύμα της νόσου.

    Πρέπει να ανησυχήσουμε πολύ; Όχι αν

    α) αρχίσουμε να τηρούμε τα μέτρα: μάσκες, φυσική απόσταση, μέτρα υγιεινής.

    β) προστατεύουμε τις ευπαθείς ομάδες και τους ηλικιωμένους.

    Έχει επίσης σημασία η ποιοτική ανάλυση των κρουσμάτων. Αν δεν έχουμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων στις ευπαθείς ομάδες τότε δεν θα έχουμε μεγάλο πρόβλημα. Αν όμως αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των κρουσμάτων αυτό θα έχει ως συνέπεια την αύξηση της πιθανότητας διασποράς της νόσου στις ευπαθείς ομάδες.

    Επανερχόμαστε επομένως στα βασικά γιατί έχουμε ακόμη χρόνο για να αποφύγουμε τη μεγάλη διασπορά της νόσου. Να εφαρμόσουμε όλοι μας τα μέτρα. Και κυρίως τα δημόσια πρόσωπα.

    Ηλίας Α. Μόσιαλος
    www.sbbc.gr
    www.sbbcnews.com

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα διαγραφής σχολίων χωρίς καμία προειδοποίηση.