«Έφυγε» ο Μάνος Ελευθερίου, ελεύθερος κι ωραίος

Μια πολυσχιδής, χαρισματική προσωπικότητα

Στιχουργός κομματιών που τραγουδήθηκαν και αγαπήθηκαν πολύ, ποιητής, μυθιστοριογράφος, ιστορικός της Σύρου και του μουσικού της θεάτρου, μανιώδης συλλέκτης, ζωγράφος, δημιουργός κολάζ, αλλά και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, στα οποία θα πρέπει να προστεθούν και τα φωτογραφικά του άλμπουμ: όλα αυτά ήταν ο Μάνος Ελευθερίου, που γεννήθηκε το 1938 στην Ερμούπολη της Σύρου και απεβίωσε σήμερα, σε ηλικία 80 ετών.

Το 1955 ο Ελευθερίου γνωρίστηκε με τον Άγγελο Τερζάκη, ο οποίος τον παρότρυνε να παρακολουθήσει μαθήματα στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Ένα χρόνο αργότερα ενεγράφη στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Σταυράκου. Θεατρικά έργα και ποιήματα άρχισε να δημοσιεύει το 1960, τον καιρό της στρατιωτικής του θητείας. Η πρώτη ποιητική του συλλογή, που έχει τίτλο «Συνοικισμός», κυκλοφόρησε το 1962.

Την ίδια εποχή, στα Ιωάννινα, έγραψε τους πρώτους στίχους του για τραγούδι, ανάμεσα στους οποίους είναι και «Το τρένο φεύγει στις οκτώ», που αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Τον Οκτώβριο του 1963 ξεκίνησε να εργάζεται στο ‘’Reader’s Digest’’, όπου και παρέμεινε τα επόμενα δεκαέξι χρόνια.

Στο μεταξύ, είχαν κυκλοφορήσει τα δύο πρώτα του βιβλία με διηγήματα, «Το διευθυντήριο» (1964) και «Η σφαγή» (1965).

Το 1964 παρουσιάστηκε στην ελληνική δισκογραφία. Συνεργάστηκε με τον Χρήστο Λεοντή, καθώς και με τον Θεοδωράκη (1967), με τον οποίον η συνεργασία διακόπηκε λόγω της δικτατορίας.

Συνεργάστηκε με τον Δήμο Μούτση και με τον Γιάννη Μαρκόπουλο, στο δίσκο «Θητεία», του οποίου η ηχογράφηση άρχισε το Νοέμβριο του 1973, διακόπηκε από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και τελικά κυκλοφόρησε το 1974.

Κατά καιρούς συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους έλληνες συνθέτες. Μεταξύ αυτών, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Σταύρος Κουγιουμτζής, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας, ο Γιάννης Σπανός, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Σταμάτης Κραουνάκης, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Αντώνης Βαρδής και ο Γιώργος Χατζηνάσιος.

Παράλληλα έγραψε και εικονογράφησε παραμύθια για παιδιά και επιμελήθηκε την έκδοση λευκωμάτων με θέμα τη Σύρο, όπως τα «Ενθύμιον Σύρας» και «Θέατρο στην Ερμούπολη».

Τη δεκαετία του 1990 έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές στον «Αθήνα 9, 84» και στο «Δεύτερο Πρόγραμμα». Το 1994 εξέδωσε την πρώτη του νουβέλα με τίτλο «Το άγγιγμα του χρόνου». Το 2004 δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Ο καιρός των χρυσανθέμων», που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2005. Το 2013 βραβεύτηκε για τη συνολική προσφορά του στα γράμματα από την Ακαδημία Αθηνών.

Μεταξύ των δισκογραφικών επιτυχιών του Μάνου Ελευθερίου περιλαμβάνονται: «Το παλληκάρι έχει καημό» (Μ.Θεοδωράκης), «Ο Άγιος Φεβρουάριος» (Δ.Μούτσης), «Θητεία» (Γ. Μαρκόπουλος), «Κάτω απ’τη μαρκίζα» (Γ.Σπανός), «Οι ελεύθεροι κι ωραίοι» (Στ.Κουγιουμτζής), «Άμλετ της Σελήνης» (Θ.Μικρούτσικος), «Είναι αρρώστια τα τραγούδια» (Στ.Ξαρχάκος), «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» (Ηλ.Ανδριόπουλος), «Η διαθήκη» (Χρ.Νικολόπουλος), «Το σπίτι γέμισε με λύπη» (Χρ.Λεοντής), «Μη χτυπάς σ’ ένα σπίτι κλειστό» (Λ.Κηλαηδόνης) και «Ατέλειωτη εκδρομή» (Θ.Γκαϊφύλλιας).