Η αφθονία της βλακείας στην κοινωνία της αφθονίας

Αν οι άνθρωποι είχαν το μυαλό που χρειάζεται για να καταλάβουν ότι η ποσότητα καταστρέφει την ποιότητα, ο κόσμος μας θα ήταν πολύ καλύτερος. Αλλά δεν το έχουν. Δυστυχώς, όχι μόνο οι αμαθείς, που είναι φυσικό, αλλά και πολλοί μορφωμένοι, που είναι αφύσικο, ανάγουν σε ιδανικό τους την ποσότητα - η οποία, πάντως, ας το πούμε για ελαφρυντικό τους, υποθάλπεται απ' αυτή τούτη την ανθρώπινη φύση.

Ο άνθρωπος είναι φύσει άπληστος και, σαν να μην έφτανε αυτό, εξωθείται από τα συμβαίνοντα γύρω του να γίνει και θέσει. Όμως αυτό το λάθος του, δηλαδή η άβουλη και πρόθυμη υποταγή στη συγκεκριμένη επιταγή της φύσης, τιμωρείται μ’ έναν βίο στεγνό και άχαρο, όπου όσο περισσεύει η ποσότητα τόσο σπανίζει η ποιότητα. «Ούκ έν τώ πολλώ τό ευ» δίδασκε η σοφία των αρχαίων Ελλήνων, ενώ η βλακεία των νέων Ελλήνων (και πλείστων άλλων), διαγράφει από το γνωμικό την πρώτη λέξη και κρατάει μόνο τις υπόλοιπες.

Μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, στον ευρωαμερικανικό γεωγραφικό χώρο, όπου, μεταξύ διαφόρων κρατικών οντοτήτων χαρτογραφείται και η δυσδιάκριτη κουκκίδα Hellas-Greece, την έμφυτη ανθρώπινη απληστία ήρθε να διογκώσει ασυγκράτητα μια αναπάντεχη υπεραφθονία σε όλο το φάσμα της παραγωγής αγαθών, της προσφοράς υπηρεσιών και της διάπραξης ατιμιών. Τρόφιμα, ποτά, ρούχα, παπούτσια, αυτοκίνητα, μηχανάκια, ταξίδια, πολυκατοικίες, εξοχικά, computers, πτυχία, σκύλοι, γάτες, λαθρέμποροι, λαθρομετανάστες, διαφθορά, σεξ (μετά ή άνευ διαστροφών), καταχρήσεις, κλοπές, διοξείδιο του άνθρακα, αρρώστιες, ναρκωτικά, εκπομπές (τηλεόρασης και καυσαερίων), δεξιώσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, πόλεμοι, καφέδες, χαφιέδες, τενεκέδες, τα πάντα παράγονται και διατίθενται σε τεράστιες ποσότητες, ελεγχόμενες από τους παραγωγούς, αλλ’ ανεξέλεγκτες από τους καταναλωτές. Τα πάντα, εκτός από δύο: οξυγόνο και ευφυΐα. Αλλά το κακό είναι πως η σπανιότητα αυτών των δύο αναιρεί την όλη (αμπελο)-φιλοσοφία της καταναλωτικής κοινωνίας, αφού η έλλειψη οξυγόνου προς όφελος του αζώτου οδηγεί τη ζωή σε εξαφάνιση, ενώ η έλλειψη ευφυΐας προς όφελος της βλακείας αποκλείει τη λελογισμένη ζήτηση μιας αλόγιστης προσφοράς.

Κανονικά, αφθονία θα έπρεπε να σημαίνει ευημερία όλων των ανθρώπων, όπως την είχε οραματιστεί ο γι’ άλλους πάνσοφος και γι’ άλλους θεοκατάρατος Κάρολος Μαρξ. Θα έπρεπε... Αν όμως γινόταν ό,τι έπρεπε, δε θα υπήρχε και λόγος να γράφονται βιβλία σαν το παρόν, που συμβάλλουν, φευ! στην εκδοτική και μόνο ευημερία.

Ένα, λοιπόν, από τα παράδοξα της ευημερίας είναι πως η υπερβολή του πλούτου, αυτή η ωμή παραβίαση του περίφημου «μηδέν άγαν», συνακολουθείται και από μια διαβαθμισμένη φτώχεια. Αυτό το γνωρίζουν κάλλιστα όλοι οι «παροικούντες», όχι μόνο την Ιερουσαλήμ, αλλά και την Αθήνα και πάσες τις τερατουπόλεις, όπου σε κάθε πέντε ευημερούντες αναλογούν δυο-τρεις αναξιοπαθούντες.

Η διαπίστωση της οικονομικής επιστήμης πως η αύξηση της ευημερίας κινείται ευθέως ανάλογα με την αύξηση της φτώχειας είναι κάτι που προκαλεί προβληματισμό στους νεοφιλελεύθερους, που αφήνει παγερά αδιάφορους τους νεόπλουτους και που κάνει θηρία ανήμερα τους νεόπτωχους.

Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι περισσότεροι Έλληνες φτωχοί διαφέρουν από τους ομολόγους τους της Ινδίας ή της Βολιβίας ή της Ρουάντας, καθώς πρόκειται για φτωχούς με «άρτον και θεάματα» και με αυτοκίνητα και με (αγύριστα) τραπεζικά δάνεια, ενώ οι άλλοι είναι φτωχοί που ζουν «το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου» (από ασιτία), για να θυμηθούμε τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.

Όπως συμβαίνει με τη βλακεία και την ευφυΐα, η φτώχεια έχει κι αυτή τις διαβαθμίσεις της. Κι ένα ακόμη από τα παράδοξα είναι πως ο Έλληνας φτωχός μπορεί να διαθέτει π.χ. αυθαίρετο εξοχικό, αλλά να μη διαθέτει αμπάλωτο σώβρακο. Οπωσδήποτε, μια ευφυής κίνηση από μέρους μας θα ήταν να μην πέσουμε στη γνωστή παγίδα, που ευαγγελίζεται την πύλη της ευημερίας ανοιχτή για τους έξυπνους και κλειστή για τους βλάκες. Πολύ συχνά συμβαίνει το αντίθετο, όπως θα δούμε ευθύς αμέσως.

~ Απόσπασμα από το βιβλίο του Θ. Καρζή "Η βλακεία ως παράγων του ανθρώπινου βίου"

πηγη