Πέμπτη 9 Οκτωβρίου 2014

Έφυγε από την ζωή ο Σταμάτης Μακρής

                                               …Δεν σε κλαίμε σε τραγουδάμε!! 
Μακρής- Ντρούλιας

Έχασε την μάχη για την ζωή μετά από πολύχρονη πάλη  με την επάρατο νόσο ο Σταμάτης Μακρής
στα 78 του χρόνια
Η κηδεία του θα γίνει αύριο Παρασκευή  10-10-14  στην Τρίπολη στον ναό της Αγ Βαρβάρας  στις 4 η ώρα Η σωρός θα είναι εκεί από της 3 η ώρα μμ
Θερμά συλλυπητήρια  στους οικείους του και σε όλους τους συγγενείς 
Ο Σταμάτης Mακρής αφιέρωσε όλη του την ζωή στην διατήρηση και διάσωση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής! Γι αυτό σ αυτό το μεγάλο του ταξίδι θα τον συνοδεύσει ένα τραγούδι που ίδιος έχει τραγουδήσει
Αυτά ειχε γραψει ο ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις 12/08/2006 για τον Σταμάτη ! 
Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε ένα μικρό, σήμερα, χωριό της ορεινής Αρκαδίας, τη Γλανιτσιά ή Μυγδαλιά, όπως είναι το επίσημο όνομά της. Βίωσε από τα παιδικά του χρόνια τη φτώχεια που χαρακτήριζε τον τόπο του και ιδιαίτερα ολόκληρη την επαρχία Γορτυνίας με τις ελάχιστες καλλιέργειες και την πάλαι ποτέ ακμάζουσα κτηνοτροφία. 
Τα πρώτα ακούσματα του Σταμάτη Μακρή, που γεννήθηκε το 1936, ήταν η μουσική του αέρα, της βροχής, του φεγγαριού, του ήλιου και των αστεριών, της ομορφιάς της φύσης, τα κουδούνια των κοπαδιών. Αυτά που οι ανθρώπινες αισθήσεις εισπράττουν χωρίς εντολή και παραγγελιές... Ολα αυτά που η λαϊκή μούσα τα έκανε τραγούδι. Παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι. Το τραγούδι αυτό που διασώθηκε από στόμα σε στόμα και σήμερα αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού. Αυτό που τραγουδούσε ο πατέρας του -και για να ταΐσει τη φαμελιά του- και ο μικρός γιος τον άκουγε εκστασιασμένος στα πανηγύρια, στους γάμους, στο σπίτι, στο χωράφι. Παντού.

Ο πατέρας του, ο Γιάννης Μαλαπέρδας ή Μακρής, ήταν παραδοσιακός ερμηνευτής δημοτικών τραγουδιών και οργανοπαίχτης. Αυτοδίδακτος. Που με την κομπανία του γύριζε με πάθος όλα τα χωριά της Γορτυνίας, της γειτονικής Ηλείας και τα Καλαβρυτοχώρια. Επαγγελματίας που άφησε όνομα γιατί τον λάτρεψαν και τον θαύμασαν για το κέφι του. Ηταν φτωχός, αλλά πλούσιος σε μουσικά αισθήματα.

Από τα πανηγύρια


Ο Σταμάτης Μακρής πλαισιωμένος από παραδοσιακά όργανα
«Τα πρώτα μου ακούσματα ήταν γνήσια, από έναν γνήσιο ερμηνευτή», λέει σήμερα ο Σταμάτης Μακρής, που αν και έμαθε γράμματα για να ξεφύγει από τη φτώχεια, όπως τον συμβούλευαν οι γονείς του, η αγάπη του για το δημοτικό τραγούδι τον έσπρωξε από τα πρώτα εφηβικά του χρόνια στο «πάλκο» των λαϊκών πανηγυριών που δεν ήθελαν και πολύ για να στηθούν τότε, συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση στη δεκαετία του '50. Για λίγο όμως, αφού τον κέρδισαν οι σπουδές του. Σε Γυμνάσιο στην Τρίπολη, όπου ζούσε μόνος του από 12 χρόνων δουλεύοντας ως εμποροϋπάλληλος, αργότερα στην ακμάζουσα Παιδαγωγική Ακαδημία της Τρίπολης και στο Μαράσλειο Διδασκαλείο, όπου μετεκπαιδεύτηκε ως πτυχιούχος.

Η αγάπη του για τους μουσικούς ήχους που άκουγε από τότε που άνοιξε τα μάτια του, είχε γίνει βίωμα και μεράκι. Γι' αυτό και το έργο της ζωής του, που περιλαμβάνεται σε ένα βιβλίο με πρόλογο του μεγάλου Μυγδαλιώτη Ευάγγελου Γιαννόπουλου και μια σειρά cd με 300 παραδοσιακά τραγούδια πήραν αυτόν ακριβώς τον τίτλο: «Το δημοτικό τραγούδι, βίωμα και μεράκι».

Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, που ο Σ. Μακρής σε ολόκληρη την επαγγελματική του «περιπλάνηση» ως δάσκαλος σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, άκουγε, μελετούσε και μάζευε τα άγνωστα και μη εμπορικά παραδοσιακά τραγούδια που διασώθηκαν μαζί με τις μουσικές τους από παππού σε εγγονό. Τα κατέγραφε και τα μαγνητοφωνούσε τραγουδώντας τα ο ίδιος και παίζοντας μόνος του κλαρίνο, φλογέρα, λαούτο, βιολί, ντέφι, τουμπελέκι και ακορντεόν!

Κάποτε, πήρε την απόφαση να τα ηχογραφήσει πιο επαγγελματικά και έτσι προέκυψε αυτή η περίφημη συλλογή των cd, που τη διαθέτει όχι μέσω του εμπορίου, αφού δεν αποσκοπεί στην κερδοσκοπία, αλλά σε όσους αγαπούν πραγματικά αυτό που και ο ίδιος αγάπησε στη ζωή του: το παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι.

Σιγά, Παρασκευούλα μου...

Ο Σταμάτης Μακρής και το εξώφυλλο της συλλογής του
Τα τελευταία 20 χρόνια ο κύκλος των παραστάσεων που είχε εισπράξει άρχισε να καταγράφεται σε χαρτί. Τα πιο πολλά τραγούδια ήταν ανέκδοτα ή ξεχασμένα, με ιστορική και λαογραφική αξία, όπως μας λέει, και ξαφνικά διακόπτει τη διήγηση και αρχίζει να τραγουδάει την «Παρασκευούλα»:

«Σιγά σιγά, Παρασκευούλα μου, σιγά-σιγά, που περπατάς/ Σιγά σιγά που περπατάς και τη μεσούλα σου κρατάς/ Κάνεις τους νιους, Παρασκευούλα μου, κάνεις τους νιους να χαίρονται./ Κάνεις τους νιους να χαίρονται, τους γέρους να μαραίνονται./ Κάνεις κι εμέ, Παρασκευούλα μου, κάνεις κι εμένα τ' ορφανό/ Κάνεις κι εμένα τ' ορφανό μαχαίρι παίρνω να σφαώ».

Και φυσικά ακολουθεί με δυο λόγια η λαογραφική ερμηνεία του τραγουδιού, δείγμα μιας άλλης εποχής που πέρασε ανεπιστρεπτί: «Το λίκνισμα του κορμιού της Παρασκευούλας, η χάρη της κίνησης γίνεται αιτία να μαραίνονται οι γέροι και να χαίρονται οι νέοι. Το πρωτοάκουσα από έναν Βλάση λαουτιέρη από του Φίλια Καλαβρύτων, που έπαιζε σε μια κουμπανία από τη Γλόγοβα (σ.σ.: Γλόγοβα είναι το παραδοσιακό όνομα της Μυγδαλιάς).

Και συνεχίζει:

«Ωρέ, λάλα το, αηδόνι, λάλα το/ Σ' όλα τα περιβόλια/ Και στο δικό μου τον μπαξέ/ Αηδόνι, μη λαλήσεις/ Ιατ' είναι ο γιος μου άρρωστος/ Βαριά, για να πεθάνει/ Τον παραστέκουν οι γιατροί/ Με γιατρικά στα χέρια».

Και φυσικά αναφέρεται και στη λαογραφία του:

«Τραγούδι πόνου. Αναφέρεται σε εποχές που η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ήταν ανύπαρκτη. Ενα κρυολόγημα, συνήθως, "γύριζε" σε πούντα, πνευμονία τον άρρωστο και το μοιραίο ήταν αναπόφευκτο. Βασική θεραπεία ήταν οι κρύες πετσέτες στο μέτωπο και οι συναπισμοί. Ακόμα έχω στ' αυτιά μου τον ήχο που έβγαινε από την πετσέτα, καθώς την έστυβε η μάνα μου και ύστερα μου την έβαζε στο κεφάλι, για να καταπολεμήσει τον πυρετό, που μ' έψηνε. Αείμνηστε Φλέμιγκ, πόσα πρόσφερες στην ανθρωπότητα με την πενικιλίνη σου! Το τραγουδούσε πάντα ο τρίτος της ζυγιάς του πατέρα μου, ο Γρηγόρης Πολυχρονόπουλος-Τζιντάνος».

Αποκαλυπτικά για το «έργο ζωής» του Σ. Μακρή είναι τα λόγια του Ευάγγελου Γιαννόπουλου, τα οποία αντλούμε από το κείμενο με το οποίο προλόγισε το βιβλίο του:

«Το βιβλίο του Σταμάτη Μακρή δεν είναι μόνο μια ακόμη καταγραφή των δημοτικών τραγουδιών και μάλιστα τοπικού χαρακτήρα. Το πιο σημαντικό, στην περίπτωσή του, είναι ότι δεν περιορίστηκε στην καταγραφή των κειμένων των δημοτικών τραγουδιών που συνέλεξε, αλλά, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που μας παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία, ηχογράφησε τα τραγούδια αυτά σε κασέτες, με εκτελεστή τον ίδιο σε όλα τα όργανα, έτσι ώστε να παραμείνουν όχι μόνο ως λόγια, αλλά και ως ηχητικά ντοκουμέντα στην ιστορία της λαϊκής μας παράδοσης. Ενα άλλο εξ ίσου σοβαρό στοιχείο που κάνει την εργασία του Σταμάτη Μάκρη ανεκτίμητη είναι και το εξής:

Στο βιβλίο του έχει συγκεντρώσει, κατατάξει και αξιολογήσει και νεότερα δημοτικά τραγούδια, δηλαδή αυτά που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής και της Εθνικής μας Αντίστασης, όπως πλάστηκαν, τραγουδήθηκαν, διαδόθηκαν τότε στην περιοχή της ιδιαίτερης κοινής μας πατρίδας Γορτυνίας της Αρκαδίας και διασώζονται. Ο συγγραφέας καταθέτει ιστορίες, παραδόσεις και γεγονότα που συνδέονται με τα καταγραφόμενα δημοτικά τραγούδια και την προσωπική του επαφή και πρωτογενή βιωματική γνώση σχετικά με το κάθε τραγούδι, συνδέοντάς το μάλιστα πολλές φορές με άλλο τραγούδι δημοτικό, το οποίο αποτέλεσε την πηγή ή την παραφθορά».

Και της Αντίστασης

Σημαντικό χώρο στο βιβλίο του καταλαμβάνει το δημοτικό τραγούδι της εποποιίας του λαού μας στα δύσκολα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου. «Οταν πέθανε ο πατέρας μου, η μάνα μου έδωσε σε μένα το κλαρίνο του, να το 'χω ενθύμιο. Επαιζα προοσπαθώντας να μιμηθώ τον ήχο του. Σε ένα τετρακάναλο μαγνητόφωνο του γιου μου, του Γιάννη, ηχογράφησα το πρώτο μου τραγούδι, από εκείνα τα διασωθέντα από στόμα σε στόμα που είχα μαζέψει. Με ενδιέφερε η διάσωση της γνήσιας μελωδίας του και γι' αυτό έμαθα να παίζω με ευχαρίστηση σχεδόν όλα τα όργανα. Κλαρίνο, ακορντεόν, κιθάρα, βιολί, λαούτο, ταμπουρά, μαντολίνο, ντέφι, τουμπελέκι».

Εζησε, μικρό παιδί, την Εθνική Αντίσταση και τον Εμφύλιο, μάζευε τους κάλυκες από τα βόλια των ανταρτών του ΕΛΑΣ μετά τη νικηφόρα μάχη της Γλόγοβας, δίπλα στο χωριό του που το λέγανε και «μικρή Μόσχα», νίκη καθοριστική για την Αντίσταση στην Πελοπόννησο, που προκάλεσε όμως και την αντίδραση των χιτών γερμανοτσολιάδων, αλλά και την περιγραφή της αγριότητας της εποχής από την παραδοσιακή λαϊκή μούσα:

Και πιάνει πάλι το τραγούδι:

«Χρυσός αητός καθότανε, Μπεκιάρη, Μπεκιάρη/ Ωρέ, Μπεκιάρη παλικάρι, σ' ένα μαυρολιθάρι/ Και βάσταγε στα νύχια του, Μπεκιάρη, Μπεκιάρη/ Ωρέ, Μπεκιάρη παλικάρι, ανθρώπινο κεφάλι/ Κι ώρες ώρες το τσίμπαγε, Μπεκιάρη, Μπεκιάρη/ Ωρέ, Μπεκιάρη παλικάρι, κι ώρες ώρες του λέει/ Κεφάλι, τι κακό 'κανες, Μπεκιάρη, Μπεκιάρη/ Ωρέ, Μπεκιάρη παλικάρι, που σ' έχουν κρεμασμένο./ Χίλια κορίτσια φίλησα, Μπεκιάρη, Μπεκιάρη/ Ωρέ, Μπεκιάρη παλικάρι, και χίλιες παντρεμένες».

«Το άκουσα πρώτη και τελευταία φορά στη Στρέζοβα (Δάφνη Καλαβρύτων) από κάποιον Μπολά. Οι Μπολάδες, όπως λέγανε, ήταν χίτες και τον Γενάρη του 1947 είχαν έρθει στο χωριό μου, στο καλύβι του Μπρη, στις Τρούπες. Εκεί κρύβονταν τέσσερις αντάρτες. Κάποιος τούς πρόδωσε στους Μπολάδες και με επίθεση σκότωσαν τους τρεις, τους έκοψαν τα κεφάλια και τα πήγαν "λάφυρα" στη Στρέζοβα. Ο τέταρτος αντάρτης κατόρθωσε να ξεφύγει».

Αυτός είναι ο Σταμάτης Μακρής, ανεξάντλητος σε εμπειρίες, που τις διηγείται με τρόπο που σε καθηλώνει και τις περιγράφει στο βιβλίο του με τρόπο μεθοδικό και βιωματικό και σε κάποιο σημείο αναφέρει ότι ο ίδιος αδυνατεί να ερευνήσει περαιτέρω τη λαογραφία ορισμένων τραγουδιών -που συνετέλεσε και ο ίδιος για να διασωθούν- αφού αυτό είναι δουλειά εξειδικευμένων ερευνητών.

Η αξία του έργου του αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι, πρόσφατα, η Ακαδημία Αθηνών ήρθε σε επαφή μαζί του και του ζήτησε μια πλήρη σειρά του.


12 σχόλια :

  1. Ντόρης μαρία9/10/14 22:04

    Τα συλλυπητήρια μας σε όλους του συγγενεις, καλό ταξίδι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος9/10/14 22:31

    ....καλο ταξιδι gerolykos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος10/10/14 01:33


    ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Τα θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένεια του

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αιωνία του η μνήμη και τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αβαδαίος10/10/14 10:23

    Και συ, ρε Τάκο ; Στο καλό να πας, αφού έτσι το αποφάσισες ! Τι να πούμε και τι να τραγουδήσουμε τώρα...
    Συλληπητήρια στην Κατίνα και τα παιδιά σου, τι άλλο να πούμε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος10/10/14 11:31

    Και αυριο παντρευεται ο Γιαννης το Λουη !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Καλή Ανάσταση και Καλό Παράδεισο, Σταμάτη, καλέ μας φίλε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. ΜΠΡΟΥΚΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Θερμα συλλυπητηρια στην οικογενεια και στους συγγενεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος11/10/14 04:15


    THERMA SYLLYPHTHRIA STOUS DIKOUS TOU
    YIOTA

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανώνυμος12/10/14 23:19

    Με συγκλόνησε βαθύτατα ο αδόκητος χαμός τπυ Σταμάτη!! Ένας πληθωρικός αλλά και ανικανοποίητος άνθρωπος από τη ζωή πάσχιζε πάντα για το περισσότερο και το καλύτερο. Συμπορευόμενοι στη ζωή από μικρά παιδιά, γνωρίζω εξ ιδίων τις δυσκολίες,τις βιοτικές ανάγκες και άλλες αντίξοες καταστάσεις που βίωσε στην παιδική του ηλικία. Όμως τον διέκρινε μια καρτερικότητα και μια αισιοδοξία που, πολλές φορές, τη μετέδιδε και σε μας τους υπολοιπόμενους.
    Το Σταμάτη, λίγο μπρος εγώ, λίγο πίσω εκείνος, τον έζησα στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο Τροπαίων και Λαγκαδίων, στην Ακαδημία Τριπόλεως. Σε όποιο περιβάλλον και να ζούσε, με τη χαρισματική του προσωπικότητα, κατάφερνε αμέσως να κερδίζει την αγάπη και την εμπιστοσύνη του περίγυρού του.
    Ως δάσκαλος υπήρξε παράδειγμα ήθους και διδακτικής ικανότητας, κατακτώντας αμέσως την αγάπη μαθητών και γονέων.
    Στο άλλο του μεράκι, στη συλλογή και διάσωση της μουσικής μας παρόδοσης, απεδείχθη δεινός ερευνητής και ικανότατος συνδυαστής φωνής και μουσικών οργάνων, τα οποία μόνος του έμαθε να παίζει. Μελετώντας ένα μέρος του Έργου του, του έγραψα κάποτε: " Ο ήχος και το ύφος που εκπέμπεται με παραπέμπουν άμεσα στο Μακρή και τον Ντρούλια"
    Φίλε Σταμάτη, η πρόωρη έξοδό σου απ τη ζωή μου δημιουργεί δυσαναπλήρωτο κενό και απέραντη θλίψη.
    Εύχομαι να αναπαύεσαι σε τόπο χλοερό, όπως πολλές φορές συμψάλλαμε στην εκλησιά μας.
    Στους οικείους σου στέλνω τα θερμά μου συλλυπητήρια.

    ΧΡΙΣΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ανώνυμος13/10/14 22:30

    Θερμά συλλυπητήρια για το θάνατο του Σταμάτη Μακρή στην οικογένειά του και σε όλους τους Γλανιτσώτες. Δάσκαλου, μουσικού και συγγραφέα δημοτικών τραγουδιών.
    Καλή ανάπαυση να έχει η ψυχή του.
    ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ανώνυμος13/10/14 22:59

    Συλλυπητήρια οικογένειά του. Καλό του ταξίδι.
    θεοδωρα νταρζανου

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα διαγραφής σχολίων χωρίς καμία προειδοποίηση.