Αν το πρόβλημά μας ήταν απλά μια οικονομική αστοχία σε μια
καλοκουρδισμένη οικονομική μηχανή, τότε ίσως
τα γιατροσόφια της τρόϊκας θα ήταν αρκετά να κάνουν τη
μηχανή να δουλέψει και πάλι. Όμως εδώ δεν πρόκειται περί αυτού. Πρόκειται περί
επιταχυνόμενης παρακμής σε όλους τους τομείς. Τίποτε δεν μένει όρθιο. Η παρακμή
έχει ως αφετηρία τους θεσμούς οι οποίοι έχουν διαβρωθεί πλήρως και δεν μπορούν
να προσφέρουν πλέον τίποτα το υγιές. Αυτή η παρακμή εξαπλώθηκε στην πολιτική,
στην οικονομία και στον πολιτισμό. Γι’ αυτό και δεν πρόκειται να υπάρξει πάτος
στο βαρέλι. Η οικονομική ύφεση κάποτε βρίσκει πάτο, η παρακμή ποτέ, μέχρι να
διαλύσει μια κοινωνία.
Το παρακμιακό καθεστώς προπαγανδίζει συνεχώς τη λέξη
ανάπτυξη. Και κοντά στη λέξη αυτή προσπαθεί να μας πείσει ότι θα σωθούμε μόνο
αν έρθουν ξένοι κεφαλαιοκράτες να επενδύσουν στη χώρα, με την αγαστή φυσικά
συνεργασία και τις ανάλογες προμήθειες της ντόπιας πολιτικοικονομικής
νομενκλατούρας. Στην ουσία δηλαδή θεωρούν την ελληνική κοινωνία ως μια
προβιομηχανική κοινωνία, στην οποία θα έρθουν οι αποικιοκράτες να επενδύσουν
και να την μετατρέψουν σε βιομηχανική. Αυτό όμως δεν είναι η λύση στο
παρακμιακό πρόβλημά μας. Απλά ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα επιταχύνει ακόμα πιο
πολύ την παρακμή του ελληνικού έθνους.
Η λύση είναι η ανάταση από την παρακμή. Κάτι τέτοιο θα
πρέπει να ξεκινήσει με τη συνειδητοποίηση του προβλήματος και την εγρήγορση
ολόκληρου του έθνους. Με την άμεση συμμετοχή των πολιτών στη δημιουργία νέων
θεσμών που θα θέσουν νέες βάσεις και θα ανακατέψουν την κοινωνική τράπουλα.
Χρειαζόμαστε δηλαδή έναν ριζικό κοινωνικό ανασχηματισμό στη μετάβασή μας προς
τη σύγχρονη μεταβιομηχανική εποχή. Παλιές ελίτ που έφεραν την κοινωνία στη
σημερινή παρακμή θα πρέπει να παραχωρήσουν τη θέση τους σε νέες κοινωνικές
δυνάμεις. Θα γίνει αυτό άραγε ομαλά;
ΓΙΑΤΙ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΔΕΝ ΕΛΑΒΕ ΜΕΡΟΣ ΣΤΗΝ ΟΛΙΓΑΡΧΙΑ
ΑπάντησηΔιαγραφήΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΗΓΟΙ ΤΩΝ ΤΥΡΑΝΝΩΝ ΗΤΑΝ
ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΤΟΥ (ΚΡΙΤΙΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΜΙΔΗΣ);
ΠΛΑΤΩΝΟΣ 7η ΕΠΙΣΤΟΛΗ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ)
Πλάτων τοῖς Δίωνος οἰκείοις τε καὶ ἑταίροις
εὖ πράττειν.
Νέος ἐγώ ποτε ὢν πολλοῖς δὴ ταὐτὸν ἔπαθον. ᾠήθην, εἰθᾶττον ἐμαυτοῦ γενοίμην κύριος, ἐπὶ τὰ κοινὰ τῆς πόλεως εὐθὺς ἰέναι. καί μοι τύχαι τινὲς τῶν τῆς πόλεως πραγμάτωντοιαίδε παρέπεσον. ὑπὸ πολλῶν γὰρ τῆς τότε πολιτείας λοιδορουμένης μεταβολὴ γίγνεται, καὶ τῆς μεταβολῆς εἷς καὶπεντήκοντά τινες ἄνδρες προὔστησαν ἄρχοντες, ἕνδεκα μὲν ἐν ἄστει, δέκα δ’ ἐν Πειραεῖ ―περί τε ἀγορὰν ἑκάτεροι τούτωνὅσα τ’ ἐν τοῖς ἄστεσι διοικεῖν ἔδει― τριάκοντα δὲ πάντων ἄρχοντες κατέστησαν αὐτοκράτορες. τούτων δή τινες οἰκεῖοίτε ὄντες καὶ γνώριμοι ἐτύγχανον ἐμοί, καὶ δὴ καὶ παρεκάλουν εὐθὺς ὡς ἐπὶ προσήκοντα πράγματά με. καὶ ἐγὼ θαυμαστὸν οὐδὲν ἔπαθον ὑπὸ νεότητος. ᾠήθην γὰρ αὐτοὺς ἔκ τινος ἀδίκου βίου ἐπὶ δίκαιον τρόπον ἄγοντας διοικήσειν δὴ τὴν πόλιν,ὥστε αὐτοῖς σφόδρα προσεῖχον τὸν νοῦν, τί πράξοιεν. καὶ ὁρῶν δήπου τοὺς ἄνδρας ἐν χρόνῳ ὀλίγῳ χρυσὸν ἀποδείξαντας τὴν ἔμπροσθεν πολιτείαν ―τά τε ἄλλα καὶ φίλον ἄνδρα ἐμοὶ πρεσβύτερον Σωκράτη, ὃν ἐγὼ σχεδὸν οὐκ ἂναἰσχυνοίμην εἰπὼν δικαιότατον εἶναι τῶν τότε, ἐπί τινα τῶν πολιτῶν μεθ’ ἑτέρων ἔπεμπον, βίᾳ ἄξοντα ὡς ἀποθανούμενον, ἵνα δὴ μετέχοι τῶν πραγμάτων αὐτοῖς, εἴτε βούλοιτο εἴτεμή. ὁ δ’ οὐκ ἐπείθετο, πᾶν δὲ παρεκινδύνευσεν παθεῖν πρὶνἀνοσίων αὐτοῖς ἔργων γενέσθαι κοινωνός― ἃ δὴ πάντακαθορῶν καὶ εἴ τιν’ ἄλλα τοιαῦτα οὐ σμικρά, ἐδυσχέρανά τεκαὶ ἐμαυτὸν ἐπανήγαγον ἀπὸ τῶν τότε κακῶν. χρόνῳ δὲ οὐπολλῷ μετέπεσε τὰ τῶν τριάκοντά τε καὶ πᾶσα ἡ τότε πολιτεία.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Ο Πλάτων προς τους οικείους και φίλους του Δίωνος
να είναι καλά.
Κοίτα να δεις τι μου συνέβη όταν ήμουν νέος. Θεωρούσα ότι όταν γίνω κύριος του εαυτού μου να συμμετέχω στα κοινά της πόλεως (σημ. αυτό συνέβαινε στα 30 που αποκτούσαν οι πολίτες δικαίωμα εκλέγεσθαι εφόσον υπηρετούσαν στο στράτευμα). Αλλά συνέπεσαν να συμβούν τα παρακάτω γεγονότα: Πολλοί τότε θεωρούσαν ότι η πολιτεία είχε γελοιοποιηθεί και έπρεπε να αλλάξουν κάποια πράγματα. Έτσι ανεδείχθησαν πενήντα ένας άρχοντες, ένδεκα για την τάξη και δέκα για τα τελωνεία που ήταν υπεύθυνοι για την αστυνόμευση και την αγορά. Τριάντα όμως είχαν απόλυτη εξουσία (ανεξέλεγκτοι) για όλα τα πράγματα. Ορισμένοι από αυτούς ήταν συγγενείς και φίλοι μου, και με ενεθάρρυναν να λάβω και εγώ μέρος διότι είχα υποχρέωση. Και δεν μου φαινόταν παράλογο εξ αιτίας της απειρίας μου. Νόμιζα ότι αυτοί θα οδηγούσαν την πόλη από τον ανήθικο βίο στην δίκαιη διακυβέρνηση αν λάβουν την εξουσία, και γι αυτό εξέταζα με προσοχή αυτά που έπρατταν. Και βλέποντας άνδρες να πλουτίζουν γρήγορα τα προηγούμενα χρόνια, τον Σωκράτη τον μεγαλύτερο φίλο μου να είναι, που δεν ντρέπομαι να το πω δικαιότατο όλων, τον έστελναν με την βία να συλλάβει κάποιους πολίτες για να τους εκτελέσουν, δηλαδή να μετέχει στις βίαιες επιχειρήσεις τους είτε ήθελε είτε όχι. Αυτός όμως δεν υπάκουε, παρ ότι κινδύνευε ο ίδιος να συνεργήσει σε τέτοιες ανόσιες πράξεις με την απείθεια του. Θεωρώντας ότι τέτοια πράγματα δεν είναι ασήμαντα καθώς και αρκετά άλλα, απέτρεψα τον εαυτό μου να εμπλακεί σε τέτοιες καταστάσεις. Δεν πέρασε πολύς χρόνος και ανετράπη αυτό το καθεστώς (των τριάκοντα τυράννων).