Αρκαδία: Τα μυστικά του Λάδωνα

Στα όρια των Νομών Αρκαδίας και Αχαΐας, περίκλειστα από βουνά και με το δροσερό τραγούδι του ποταμού Λάδωνα να δίνει άλλη διάσταση στο τοπίο, θα συναντήσουμε μερικά από τα πιο όμορφα και ιστορικά χωριά της Αρκαδίας.

Ο τόπος μοιάζει να πολιορκείται ανατολικά από τους ορεινούς όγκους του Δρακοβουνίου, δυτικά του Αφροδίσιου όρους και νότια των Λαγκαδιώτικων βουνών. Πρόκειται για ένα από τα πιο τραχιά τοπία της αρκαδικής γης, με αρχιτεκτονικό ωστόσο ενδιαφέρον, ήπιους ρυθμούς ζωής και τη νοσταλγική ατμόσφαιρα των παραδοσιακών χωριών.

Οι πηγές του ποταμού Λάδωνα βρίσκονται σε ύψος 500 μ. στην τοποθεσία Χελωνοσπηλιά, κοντά στα χωριά Παγκράτι και Λυκούρια. Ο Λάδωνας με μήκος 75 χλμ. μαζί με τον ποταμό Ερύμανθο είναι οι δύο μεγάλοι παραπόταμοι του ποταμού Αλφειού.

Η ευκολότερη πρόσβαση στον Λάδωνα και στην τεχνητή λίμνη του γίνεται μέσω του δρόμου Τρίπολης – Πάτρας, τον γνωστό 111, που ελίσσεται στα όρια των Νομών Αχαΐας και Αρκαδίας. Ερχόμενοι από Νεστάνη, Λεβίδι θα περάσετε τη διασταύρωση για το χωριό Παγκράτι και θα στρίψετε αριστερά για Δάφνη - φράγμα Λάδωνα - Μουριά. Το χωριό Δάφνη με 600 μόνιμους κατοίκους έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε πόλο έλξης επισκεπτών, καθώς μοιράζεται την ίδια γειτονιά με τον ποταμό Λάδωνα και την τεχνητή λίμνη. Το παλιό του όνομα είναι Στρέζοβα (μέχρι το 1928) και αναφέρεται στα φορολογικά έγγραφα των Φράγκων. Στην ευρύτερη περιοχή εντοπίζονται οι αρχαίες αρκαδικές πόλεις Νάσοι, Σκοτάνη και Πάος. Ανατολικά του χωριού διέρχεται ο ποταμός Λάδωνας, καθώς κυλά προς την τεχνητή λίμνη.

Στην εύκολα προσβάσιμη κοίτη του ποταμού έχουν δημιουργηθεί εγκαταστάσεις για rafting, kanoe-kayak και ορεινή ποδηλασία. Από το χωριό Δάφνη κατηφορίζοντας προς φράγμα Λάδωνα μετά το χωριό Πουρναριά θα δείτε μια ταμπέλα προς γεφύρι Κυράς. Σε αυτό το σημείο αξίζει να παρεκκλίνετε λίγο από την πορεία σας και ν' ακολουθήσετε τον χωματόδρομο ο οποίος μετά από 4 χιλιόμετρα καταλήγει στο σημείο όπου ο Λάδωνας χύνεται στη λίμνη. Την εποχή αυτή και μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου που η στάθμη του νερού στις όχθες της τεχνητής λίμνης είναι αρκετά χαμηλά, θα δείτε να αναδύεται από τον λασπωμένο βυθό το πεντάτοξο γεφύρι της Κυράς που χρονολογείται τον 13ο αιώνα. Το μήκος του φτάνει τα 55 μέτρα και το πλάτος του 2,15 μέτρα. Για αιώνες διευκόλυνε την επικοινωνία μεταξύ Βόρειας και Κεντρικής Πελοποννήσου, ενώ επί φραγκοκρατίας συνέδεε τη Στρέζοβα (Δάφνη) με την Κερπινή. Σήμερα πλάι στην παλιά γέφυρα υπάρχει μια νέα μεγάλη τσιμεντένια (χτίστηκε το 2002) που έχει αχρηστεύσει το παλαιότερο πορθμείο.

Επιστρέφοντας πίσω στον ασφάλτινο δρόμο θα προσεγγίσουμε το ήσυχο χωριό Μουριά απ' όπου ακολουθώντας τις διασκεδαστικές στροφές περιμετρικά για 8 χιλιόμετρα με τις όχθες της λίμνης, θα καταλήξουμε στο φράγμα του Λάδωνα. Το θέαμα του τσιμεντένιου φράγματος (μήκους 105 μέτρων και ύψους 57 μέτρων) και η τεχνητή λίμνη (έκτασης 6.000 στρεμμάτων και χωρητικότητας νερού 49.000.000 κ.μ.), η οποία από αυτό το σημείο φαίνεται σχεδόν ολόκληρη, σίγουρα εντυπωσιάζει. Η κατασκευή του φράγματος στη θέση Πήδημα άρχισε το 1950 και ολοκληρώθηκε το 1955 από Ιταλούς στο πλαίσιο των πολεμικών αποζημιώσεων της Ιταλίας για τις καταστροφές που υπέστη η χώρα μας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Με τον Λάδωνα θα ανταμώσουμε πάλι κοντά στο χωριό Δήμητρα, το οποίο προσεγγίζεται εύκολα από το φράγμα.

Ο δρόμος συνεχίζει νότια από το φράγμα με παρά πολλές στροφές για το χωριό Βάχλια με τους δύο πετρόχτιστους συνοικισμούς του (Βάχλια και Πέρα Βάχλια). Αμέσως μετά τη Βάχλια θα δείτε δεξιά σας τον ασφάλτινο αλλά ανηφορικό δρόμο που οδηγεί μετά από 4,5 χλμ. στο φρουριακής μορφής μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής (17ος αι.) που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο. Η μονή αποτέλεσε λόγω του δυσπρόσιτου σημείου, αλλά και της ισχυρής τειχοποιίας της κατά την Επανάσταση του 1821 καταφύγιο του άμαχου πληθυσμού. Επιστρέφουμε στον κεντρικό δρόμο και συνεχίζουμε εύκολα πια για το χωριό Δήμητρα (5 χλμ.).

Το χωριό Δήμητρα (υψομ. 700 ) χρωστά το όνομά του στο αρχαίο ιερό της Ελευσίνιας Δήμητρας, υπολείμματα του οποίου έχουν ανιχνευτεί στην περιοχή. Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Διβρίτσα που στα αρβανίτικα μεταφράζεται ως «τόπος με πολλά νερά» (με το όνομα Διβρίτσα την ανέφερε και ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ τον 18ο αι.). Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την αμπελουργία και την ελαιοκαλλιέργεια και τα προϊόντά τους ήταν περιζήτητα στις αγορές των μεγάλων πόλεων της Πελοποννήσου. Ο οικισμός, έτσι τουλάχιστον όπως τον κοιτάς από τον δημόσιο δρόμο, εντυπωσιάζει με τη σφιχτή οικιστική του δομή και τα καλοδιατηρημένα σπιτικά του.

Γύρω από τη νοικοκυρεμένη πλακόστρωτη πλατεία με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, βρίσκονται τα ταβερνάκια και τα καφενεία, ενώ το σκηνικό συμπληρώνει εδώ και εκατό χρόνια ένας θεόρατος πλάτανος. Ανάμεσα στα πολλά καλοδιατηρημένα πέτρινα κτίρια ξεχωρίζει αυτό του Παρασκευόπουλου που ήταν κατοικία του παλιού δημάρχου Χριστόπουλου. Περπατώντας από την πλατεία 10 λεπτά με τα πόδια, στην τοποθεσία που οι ντόπιοι αποκαλούν Παλαιόπολη, διακρίνονται υπολείμματα αρχαίου κτίσματος και μια θεόρατη λαξευμένη πέτρα που αποκαλείται «Αγία Τράπεζα».

Η απόσταση ανάμεσα στη Δήμητρα και στην Κοντοβάζαινα δεν είναι μεγαλύτερη από 5 χιλιόμετρα. Χωρισμένη καθώς είναι σε δύο γειτονιές, η Κοντοβάζαινα προσφέρεται για περιπλάνηση στα στενά σοκάκια της. Αναζητήστε τον μητροπολιτικό ναό του Αγ. Νικολάου, κτίσμα του 1826, τους παλιούς νερόμυλους που κρύβονται ερειπωμένοι πια στο ποτάμι που κυλά ανάμεσα στις δύο γειτονιές, αλλά και τη Χλιά Βρύση με το γάργαρο νερό, κτίσμα του 1895.

Ακολουθώντας ασφάλτινο δρόμο μπορείτε να ανεβείτε έως το διάσελο του Αφροδίσιου όρους. Εδώ βρίσκεται το καλοστεκούμενο εκκλησάκι του Αγίου Πέτρου και όλογυρά του κείτονται διάσπαρτα κομμάτια από τους λίγους πέτρινους κίονες που απέμειναν και τμήματα των αρχαίων τειχισμάτων του ιερού της Ερυκίνης Αφροδίτης του 7ου π.Χ. αι. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, το ιερό αυτό επικοινωνούσε με το ιερό της αρχαίας Ψωφίδας στο οποίο ανήκε και άκμασε ως μαντείο στα κλασικά χρόνια. Μετά το ιερό της Αφροδίτης ο δρόμος πάντα ασφάλτινος κατηφορίζει μέσα από πυκνό δρυοδάσος για να σμίξει με τον γνωστό οδικό άξονα 111 που συνδέει την Τρίπολη με την Πάτρα.

Το χωριό Δήμητρα (υψομ. 700 ) χρωστά το όνομά του στο αρχαίο ιερό της Ελευσίνιας Δήμητρας, υπολείμματα του οποίου έχουν ανιχνευτεί στην περιοχή. Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Διβρίτσα που στα αρβανίτικα μεταφράζεται ως «τόπος με πολλά νερά» (με το όνομα Διβρίτσα την ανέφερε και ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ τον 18ο αι.). Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την αμπελουργία και την ελαιοκαλλιέργεια και τα προϊόντά τους ήταν περιζήτητα στις αγορές των μεγάλων πόλεων της Πελοποννήσου. Ο οικισμός, έτσι τουλάχιστον όπως τον κοιτάς από τον δημόσιο δρόμο, εντυπωσιάζει με τη σφιχτή οικιστική του δομή και τα καλοδιατηρημένα σπιτικά του.

Γύρω από τη νοικοκυρεμένη πλακόστρωτη πλατεία με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, βρίσκονται τα ταβερνάκια και τα καφενεία, ενώ το σκηνικό συμπληρώνει εδώ και εκατό χρόνια ένας θεόρατος πλάτανος. Ανάμεσα στα πολλά καλοδιατηρημένα πέτρινα κτίρια ξεχωρίζει αυτό του Παρασκευόπουλου που ήταν κατοικία του παλιού δημάρχου Χριστόπουλου. Περπατώντας από την πλατεία 10 λεπτά με τα πόδια, στην τοποθεσία που οι ντόπιοι αποκαλούν Παλαιόπολη, διακρίνονται υπολείμματα αρχαίου κτίσματος και μια θεόρατη λαξευμένη πέτρα που αποκαλείται «Αγία Τράπεζα».

Η κατασκευή του φράγματος στον Λάδωνα στη θέση Πήδημα άρχισε το 1950 και ολοκληρώθηκε το 1955.

Η απόσταση ανάμεσα στη Δήμητρα και στην Κοντοβάζαινα δεν είναι μεγαλύτερη από 5 χιλιόμετρα. Χωρισμένη καθώς είναι σε δύο γειτονιές, η Κοντοβάζαινα προσφέρεται για περιπλάνηση στα στενά σοκάκια της. Αναζητήστε τον μητροπολιτικό ναό του Αγ. Νικολάου, κτίσμα του 1826, τους παλιούς νερόμυλους που κρύβονται ερειπωμένοι πια στο ποτάμι που κυλά ανάμεσα στις δύο γειτονιές, αλλά και τη Χλιά Βρύση με το γάργαρο νερό, κτίσμα του 1895.

Ακολουθώντας ασφάλτινο δρόμο μπορείτε να ανεβείτε έως το διάσελο του Αφροδίσιου όρους. Εδώ βρίσκεται το καλοστεκούμενο εκκλησάκι του Αγίου Πέτρου και όλογυρά του κείτονται διάσπαρτα κομμάτια από τους λίγους πέτρινους κίονες που απέμειναν και τμήματα των αρχαίων τειχισμάτων του ιερού της Ερυκίνης Αφροδίτης του 7ου π.Χ. αι. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, το ιερό αυτό επικοινωνούσε με το ιερό της αρχαίας Ψωφίδας στο οποίο ανήκε και άκμασε ως μαντείο στα κλασικά χρόνια. Μετά το ιερό της Αφροδίτης ο δρόμος πάντα ασφάλτινος κατηφορίζει μέσα από πυκνό δρυοδάσος για να σμίξει με τον γνωστό οδικό άξονα 111 που συνδέει την Τρίπολη με την Πάτρα.

 Απο την εφημερίδα Εθνος