Γνωμικά, ρητά και παροιμίες. Απ’ όταν ήμασταν παιδιά ακούγαμε συχνά πολλές μπερδεμένες εκφράσεις που απορούσαμε τι μπορεί να σημαίνουν. Ρωτούσαμε τότε με μάτια γουρλωμένα «Τι θα πει αυτό;» κι οι μεγάλοι προσπαθούσαν να μας εξηγήσουν, όχι πάντα με ιδιαίτερη επιτυχία. Αργότερα, πολλοί σταματήσαμε να ρωτάμε είτε από ντροπή για να μη φανεί πως δεν ξέρουμε όσα όλοι οι άλλοι έδειχναν να γνωρίζουν είτε κι απλά από συνήθεια. Μάθαμε έτσι να τις επαναλαμβάνουμε μιμητικά όπου η εμπειρία μας μάς είχε πείσει πως ταίριαζαν, κι ας μην ξέραμε τι ακριβώς είχαμε μόλις ξεστομίσει.
Ας σκαλίσουμε τώρα τα μηνύματα πίσω από 10 περίεργες εκφράσεις που πιθανότατα όλοι έχουμε κάποτε πει με σιγουριά, κι ας μη γνωρίζαμε το νόημά τους:
1. Η περιέργεια σκότωσε τη γάτα
Μια έκφραση που την ακούμε από παιδιά, όταν θέλανε να βάλουν ένα φρένο στις συνεχείς απορίες μας κι ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται συχνά κι από πολλούς. Τη λέμε συνήθως για τους ανθρώπους που ‘ναι ίσως κάπως αδιάκριτοι και μας βομβαρδίζουν με ερωτήσεις που μάλλον δε θέλουμε και πολύ να απαντήσουμε.
Αρχικά χρησιμοποιήθηκε το 1598 στη θεατρική κωμωδία του Ben Jonson “Every Man in His Humour” ως “Helter skelter, hang sorrow, care will kill a cat, up–tails all, and a pox on the hangman”. Λέγεται πως η αλλαγή απ’ το care σε curiosity έγινε πρώτη φορά σε μία Ιρλανδική εφημερίδα το 1868. Οι γάτες, γενικά, εξετάζουν λεπτομερώς μια κατάσταση πριν δράσουν και κάπως έτσι φαίνεται να έγινε η σύνδεση.
2. Έγινε βούκινο
Διαδόθηκε, δηλαδή, κάτι που δεν έπρεπε να μαθευτεί. Το βούκινο ήταν ένα μουσικό όργανο που χρησιμοποιούνταν ακόμα και σε μάχες κι ο ήχος του ήταν τόσο δυνατός που μπορούσε να φτάσει πολύ μακριά. Όπως συμβαίνει και με κάθε μυστικό, που τελικά μαθεύεται.
3. Να μυρίσω τα νύχια μου;
Χρησιμοποιούμε αυτήν την ατάκα για να δείξουμε πως δεν ξέρουμε κάτι και πως προφανώς δεν μπορούμε και να το μαντέψουμε. Η φράση έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα όταν οι θεατές που στοιχημάτιζαν στους ολυμπιακούς αγώνες ζητούσαν τη γνώμη των μαντείων. Τότε οι ιέρειες βουτούσαν τα δάχτυλά τους σε ένα υγρό και μυρίζοντάς το έπεφταν σε ένα είδος ύπνωσης για να μπορέσουν να κάνουν τις προβλέψεις τους.
4. Στο πι και φι
Δηλαδή, στα γρήγορα, σε σύντομο χρονικό διάστημα. Προερχόμενη απ’ τον μεσαίωνα η έκφραση αυτή δηλώνει το θάνατο με συνοπτικές διαδικασίες, στο πι (παλούκι) και φι (φούρκα-απαγχονισμός).
5. Κατά φωνή κι ο γάιδαρος
Το λέμε όταν εμφανίζεται ξαφνικά το άτομο για το οποίο μιλούσαμε μόλις (αντίστοιχο του «θα ζήσει χίλια χρόνια»). Η έκφραση προέρχεται απ’ την αρχαία Ελλάδα όπου το γκάρισμα ενός γαϊδάρου ήταν καλός οιωνός για τη μάχη.
6. Κάτσε στ’ αβγά σου
Μην κάνεις τίποτα, μην κουνηθείς, μην επέμβεις. Προειδοποίηση όταν οι επιθυμίες μας είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν ή όταν η ανάμειξή μας κάπου μόνο χειρότερα μπορεί να κάνει τα πράγματα. Τα αβγά μένοντας απροστάτευτα μπορεί να χαθούν από κάποιο αρπακτικό. Άρα, μην αφήνεις τα σίγουρα γιατί μπορεί να τα χάσεις κι αυτά.
7. Αβγά σου καθαρίζουν;
Χρησιμοποιείται όταν μας πιάνει αυτό το νευρικό, χωρίς λόγο, γέλιο. Προέρχεται από τον αβγοπόλεμο κατά τη ρωμαϊκή εποχή προς τιμήν της θεάς Αφροδίτης και του θεού Διονύσου. Ήταν ένα διασκεδαστικό έθιμο που χάριζε ψυχαγωγία και γέλιο για καιρό.
8. Άφησε το γάμο και πήγε για πουρνάρια
Κάποιος, δηλαδή, αμελεί τα ουσιώδη κι ασχολείται με τις δευτερεύουσες λεπτομέρειες. Αρκετά παλιότερα, σε κάποιες περιοχές τη μέρα του γάμου οι φίλοι της νύφης κουβαλούσαν την προίκα της και τα έπιπλα στο καινούριο σπίτι ενώ ο γαμπρός πήγαινε όντως για ξύλα και πουρνάρια για να χρησιμοποιηθούν ως προσάναμμα και να ανάψουν τη φωτιά.
9. Άκου να δεις
Ακούγεται τόσο οξύμωρο. Να ακούσω ή να δω; Κι όμως το «δεις» προέρχεται από το «οίδα» που σημαίνει «γνωρίζω». Άρα η έκφραση αυτή σημαίνει «άκου να μαθαίνεις».
10. Τα έβγαλε όλα στη φόρα
Μία έκφραση που χρησιμοποιούμε για κάποιον που αποκάλυψε πράγματα που δεν έπρεπε. Η λέξη «φόρα» προέρχεται απ’ το forum που σημαίνει αγορά κι οφείλεται στους κήρυκες του Βυζαντίου, οι οποίοι έβγαιναν στο κέντρο της αγοράς κι απήγγειλαν τις κατηγορίες.
10+1. Κάνε τουμπεκί
Σταμάτα να μιλάς και να ανακατεύεσαι, δηλαδή. Τουμπέκι είναι στα τούρκικα ο ψιλοκομμένος καπνός που μπαίνει στο ναργιλέ. Η έκφραση αυτή προέκυψε όταν οι καπνοπώλες καθυστερούσαν τους πελάτες μιλώντας τους και τότε αυτοί τους έλεγαν «κάνε τουμπεκί», δηλαδή κόψε τον καπνό και σταμάτα να μιλάς.
Α
Σίγουρα υπάρχουν και πολλές ακόμα εκφράσεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά κι επαναλαμβάνουμε σχεδόν μηχανικά χωρίς να ξέρουμε την ιστορία τους ή ακόμη και τη σημασία τους. Κι έχει πάντα ενδιαφέρον να μαθαίνουμε κάτι νέο!
Πολλές απ’ τις απορίες μας μάς βοήθησε να τις λύσουμε η Μηχανή του χρόνου.
Συντάκτης: Ζωή Χατζησαλάτα
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη
Πηγή: pillowfights
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα διαγραφής σχολίων χωρίς καμία προειδοποίηση.