Το DNA των Πελοποννησίων: Δικαιώνουν τον Φαλμεράιερ οι πρόσφατες έρευνες;

Η ερευνητική εργασία 14 επιστημόνων με επικεφαλής τον αείμνηστο Γ. Σταματογιαννόπουλο για τη γενετική δομή των πελοποννησιακών πληθυσμών (2017)- Οι Μανιάτες και οι Τσάκωνες- Έφτασαν ποτέ οι Μυκηναίοι στη Σουηδία;





Στη θεωρία του Jacob Philipp Fallmerayer για τη φυλετική καταγωγή των σύγχρονων (με εκείνον) Ελλήνων, αφιερώσαμε δύο άρθρα μας στις 18/6/2017 και στις 2/7/2017 στα οποία αναφερθήκαμε διεξοδικά τόσο στις θεωρίες του Φαλμεράιερ όσο και στις απαντήσεις στους ανιστόρητους ισχυρισμούς του που έλαβε στη συνέχεια. Θα αναρωτηθούν πολλές και πολλοί πάλι με τον Φαλμεράιερ θα ασχοληθείτε; Δεν ξεκαθάρισαν τα πράγματα ότι δεν στέκει τίποτα απ’ όσα γράφει;


Στο τέλος του άρθρου της 18/6/2017 αναφέραμε τα εξής: ‘’…ενώ πολύ πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι το DNA των σημερινών κατοίκων της Πελοποννήσου σε ποσοστό μεταξύ 0,2 ως και 14,4% είναι ίδιο με εκείνο των Σλάβων. Περισσότερο ταιριάζει με εκείνο των Ιταλών και των Σικελών’’. Η έρευνα αυτή μόλις είχε δημοσιευθεί στο ‘’European Journal of Human Genetics (2017)’’. Ο πρωτότυπος τίτλος της στα αγγλικά είναι: «Genetics of the peloponnesean populations and the theory of extinction of the medieval peloponnesean Greeks’’ (Γενετική των πελοποννησιακών πληθυσμών και η θεωρία της εξαφάνισης των Πελοποννήσιων Ελλήνων της μεσαιωνικής περιόδου). Η έρευνα αυτή έγινε από 14 Έλληνες και ξένους επιστήμονες με επικεφαλής τον αείμνηστο καθηγητή Γενετικής και Ιατρικής Γεώργιο Σταματογιαννόπουλο (1934-2018).


Οι 12 από τους 14 επιστήμονες δίδασκαν σε σπουδαία πανεπιστήμια των Η.Π.Α. και στο Lebanese American University στη Βηρυτό του Λιβάνου ενώ δύο, η Π. Πάσχου διδάσκει στο Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στην Αλεξανδρούπολη καιο Ν. Ζώγας εργάζεται στο Τμήμα Αιματολογίας του Νοσοκομείου Γεώργιος Παπανικολάου στη Θεσσαλονίκη.. Η έρευνα αυτή κλείνει νομίζουμε οριστικά το θέμα σλαβικοί πληθυσμοί στην Πελοπόννησο όπως θα δούμε. Βέβαια ο Φαλμεράιερ δεν ζει για να δει την θεωρία του να καταρρίπτεται τελειωτικά, ωστόσο όπως είχαμε δει σε αρκετά από τα 280 σχόλια των δύο άρθρων μας του 2017 κάποιοι εξακολουθούν να θεωρούν ότι έχει δίκιο. Σποραδικά διαβάζουμε και σε άλλα άρθρα μας ανάλογα σχόλια.


Τι υποστήριζε ο Φαλμεράιερ

Το 1830 ο Φαλμεράιερ στο δίτομο έργο του ‘’Ιστορία της Χερσονήσου της Πελοποννήσου κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους’’ υποστήριζε ότι οι Έλληνες της εποχής του δεν κατάγονταν από τους αρχαίους Έλληνες αλλά προέρχονταν από Σλάβους που εισέβαλαν ή μετανάστευσαν σε διαδοχικά κύματα στην Ελλάδα μετά την επίθεσή τους το 589 μ.Χ. κατά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και Αλβανούς που εξαπλώθηκαν αργότερα κατά τον ύστερο Μεσαίωνα.

Βέβαια ο ίδιος ο Φαλμεράιερ το 1827 στο έργο του Ιστορία της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας αποδεχόταν τη συνέχεια των Ελλήνων και θεωρούσε ότι το ελληνικό έθνος υπήρχε διαρκώς και αδιάλειπτα από τα ομηρικά χρόνια ως διακριτή οντότητα χωρίς ‘’ιδιαίτερες μεταμορφώσεις’’.

Εκτός από όσους αναφέραμε στα προηγούμενα άρθρα μας (Παπαρρηγόπουλος, Χοπφ κλπ) ότι αντέκρουσαν τις θεωρίες του Φαλμεράιερ, να προσθέσουμε την άποψη του Ομότιμου Καθηγητή Γενετικής και Ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Κριμπά όπως διατυπώνεται στα βιβλία του ‘’Περί Φαλμεράιερ και άλλων σχετικών’’ (1986) και ‘’Η γενετική ιστορία των Ελλήνων. Πρόταση ενός προγράμματος έρευνας. Θραύσματα Κατόπτρου’’ (1993) και της Θ. Μπαζαίου-Barabas σε λήμμα της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών.


Η γενετική καταγωγή των Πελοποννησίων

Οι πρώτοι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι που ήταν κυνηγοί τροφοσυλλέκτες έφτασαν στην Πελοπόννησο από τις ακτές της Μ. Ασίας τουλάχιστον πριν 200.000 χρόνια. Οι πρώτοι γεωργοί έφτασαν στην Πελοπόννησο από τις ακτές της Δυτικής Ανατολίας γύρω στο 9.000 π.Χ. και δημιούργησαν οικισμούς στη Νεμέα της Κορίνθου, την Ασέα της Αρκαδίας, την Ακράτα της Αχαΐας, το Κουφόβουνο Λακωνίας και τα Νιχώρια Μεσσηνίας. Αργότερα οι Μυκηναίοι ανέπτυξαν προηγμένο πολιτισμό τον οποίο ουσιαστικά διαδέχθηκαν οι ελληνικές πόλεις-κράτη. Συνεπώς η Πελοπόννησος υπήρξε μία από τις κοιτίδες του κλασικού ευρωπαϊκού πολιτισμού και σημαντικός συντελεστής της αρχαίας ευρωπαϊκής ιστορίας.

Η επιστημονική ομάδα την οποία αναφερθήκαμε παραπάνω μελέτησε τη γενετική σύσταση των σημερινών Πελοποννησίων. Εξετάστηκε ένα δείγμα 241 ατόμων. Τα άτομα συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη με την προϋπόθεση ότι και οι τέσσερις παππούδες τους (δύο από την πλευρά του πατέρα τους και δύο από την πλευρά της μητέρας τους) κατάγονταν από το ίδιο χωριό ή από χωριά που βρίσκονται σε απόσταση <10 km μεταξύ τους.

Οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν ηλικίας μεταξύ 70 και 90 ετών, ενώ το μεγαλύτερο άτομο ήταν ηλικίας 107 ετών. Οι παππούδες τους συνεπώς γεννήθηκαν μεταξύ 1860 και 1880. Το 1861 η Πελοπόννησος είχε πληθυσμό περίπου 580.000, ο οποίος σε ποσοστό >85% ήταν αγροτικός. Στη μελέτη αυτή χρησιμοποιήθηκαν 2,5 εκατομμύρια σημειακοί νουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί που αποτελούν σήμερα τη βασική κατηγορία γενετικών δεικτών που χρησιμοποιούνται στην εκτίμηση της γενετικής ποικιλομορφίας ενός πληθυσμού. Σκοπός της μελέτης ήταν επίσης να εξεταστεί όχι μόνο αν εξαλείφθηκαν οι μεσαιωνικοί ελληνικοί πληθυσμοί της ή/και αν ο εξελληνισμός των Σλάβων έγινε από τη μεταφορά στην Πελοπόννησο εξελληνισμένων πληθυσμών της Μικράς Ασίας αλλά και Αρμενίων κατά τους βυζαντινούς χρόνους.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπάρχει σαφής διάκριση των Πελοποννησίων από τους σλαβικούς πληθυσμούς που εντάσσονται σε ενιαία γενετικά ομάδα ενώ και όλοι οι πληθυσμοί από τη Μικρά Ασία ομαδοποιούνται γενετικά ξεχωριστά από τους Πελοποννήσιους. Τα αποτελέσματα αυτά είναι ασύμβατα με τη θεωρία εξάλειψης των μεσαιωνικών πληθυσμών του Μοριά και της αντικατάστασής τους από τους Σλάβους ή εποίκους από τη Μ. Ασία. Η ανάλυση επιμειξίας της γενετικής σύστασης των Πελοποννησίων με την αντίστοιχη από τέσσερις σλαβικούς πληθυσμούς (Ρώσους, Λευκορώσους, Ουκρανούς και Πολωνούς) έδειξε ότι ναι μεν υπήρξε σλαβική μετανάστευση στην Πελοπόννησο αλλά το ποσοστό σλαβικής επιμειξίας μεταξύ των πελοποννησιακών πληθυσμών κυμαίνεται από 0,2%(κοινή καταγωγή κατοίκων της Νότιας Τσακωνιάς με τους Λευκορώσους) έως 14,4% (κοινή καταγωγή των κατοίκων της Αργολίδας με τους Ρώσους).

Αναλυτικά τα στοιχεία, παρουσιάζονται στον Πίνακα 2: Ποσοστό κοινής καταγωγής των Πελοποννήσιων με Σλάβους, Ιταλούς και άλλους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Για να βοηθήσουμε λίγο τους αναγνώστες μας, να εξηγήσουμε τι σημαίνουν τα στοιχεία του πίνακα, θα δώσουμε κάποια παραδείγματα: Π.χ. οι κάτοικοι της Αργολίδας, έχουν 5,8% κοινή καταγωγή με τους Πολωνούς και 94,7% κοινή καταγωγή με τους Ιταλούς. Οι κάτοικοι της Κορινθίας, έχουν 13% κοινή καταγωγή με τους Ρώσους, οι Αχαιοί 2,7% κοινή καταγωγή με τους Βάσκους, που όπως βλέπουμε είναι από τους πιο «κλειστούς» ευρωπαϊκούς λαούς, οι Αρκάδες έχουν 5,3% κοινή καταγωγή με τους Λευκορώσους, οι Ηλείοι 7,6% κοινή καταγωγή με τους Ουκρανούς, οι Μεσσήνιοι 95,2% κοινή καταγωγή με τους Γάλλους, οι Λάκωνες 59,8% κοινή καταγωγή με τους Ανδαλούσιους κλπ.

Το ποσοστό κοινής καταγωγής, είναι ο πρώτος από τους δύο αριθμούς, αυτός που βρίσκεται εκτός παρένθεσης. Ο αριθμός μέσα στην παρένθεση είναι η σταθερή απόκλιση.

Αντίθετα με τους Σλάβους, οι Πελοποννήσιοι είναι φανερό ότι έχουν στενή γενετική σχέση με τους Ιταλούς. Από άλλα στοιχεία της ίδιας μελέτης, προκύπτει ότι οι Πελοποννήσιοι έχουν στενή σύνδεση με τους πληθυσμούς της Εγγύς Ανατολής, μέσω της Κρήτης και των Δωδεκανήσων.

Μανιάτες και Τσάκωνες

Οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν τη μελέτη το 2017, έκαναν ειδική έρευνα για τους Μανιάτες και τους Τσάκωνες. Όπως έχουμε δει σε παλαιότερο άρθρο μας, στις 5/1/2017 για τους Εζερίτες και τους Μηλιγγούς, οι σλαβικές αυτές φυλές, εγκαταστάθηκαν τον 8ο αιώνα, πιθανότατα από τον Κωνσταντίνο τον Ε’ στην Πελοπόννησο και αναγκάστηκαν να αποσυρθούν από τους Βυζαντινούς στις πλαγιές του Ταΰγετου. Αναφορές για τους Μηλιγγούς υπάρχουν ως τον 15ο αιώνα, ενώ αντίθετα οι Εζερίτες χάνονται νωρίτερα από το προσκήνιο. Ο Φαλμεράιερ υποστήριζε ότι οι κάτοικοι της Μέσα Μάνης, έχουν σλαβική προέλευση. Όπως όμως φαίνεται από τον πίνακα 3, τα ποσοστά κοινής καταγωγής των Μανιατών με τους Σλάβους είναι πολύ χαμηλά:Από 0,7% έως 10,9%.

Για τις ανάγκες της έρευνας, εξετάστηκαν άτομα τόσο από τη Μέσα Μάνη όσο και από τον Ανατολικό και τον Δυτικό Ταΰγετο. Βλέπουμε πάντως, ότι και τα ποσοστά κοινής καταγωγής των Μανιατών με άλλους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, είναι χαμηλότερα από εκείνα των άλλων Πελοποννησίων. Εξαίρεση, αποτελούν και πάλι οι Ιταλοί αλλά και οι Γάλλοι (ας μην ξεχνάμε την εγκατάσταση πολλών μανιάτικων οικογενειών στην Κορσική, όπως έχουμε αναφέρει σε σχετικό μας άρθρο).

Ο Φαλμεράιερ, ως εναλλακτική λύση για την καταγωγή των Μανιατών, διατύπωσε την άποψη ότι είναι απόγονοι των Μαρδαϊτών. Επρόκειτο για ορεινό λαό που κατοικούσε στα βουνά της Συρίας κατά τη βυζαντινή περίοδο. Ήταν Χριστιανοί, κατά τη γνώμη κάποιων ιστορικών Ελληνοσύροι) και αποτέλεσαν αντάρτικα σώματα (Μαρδαΐτης=αντάρτης στα αραβικά), που βοηθούσαν το Βυζάντιο μετά την κατάληψη των ανατολικών επαρχιών από τους Άραβες τον 7ο αιώνα. Οι Μαρδαΐτες υποχώρησαν προς τον βορρά των αραβοβυζαντινών συνόρων και παρενοχλούσαν συνεχώς τους Άραβες. Ωστόσο, το 688 κατά τη σύναψη ειρήνης, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Β’ (ο επονομαζόμενος Ρινότμητος), δέχτηκε τις προσφορές των Αράβων (μεγάλες ποσότητες χρυσού σε ετήσια βάση, ελάττωση ορισμένων φόρων κλπ) και απέσυρε 12.000 Μαρδαΐτες, που αποτελούσαν διαρκή απειλή για τους Άραβες, στην Παμφυλία αλλά και σε παράλια περιοχών της Ελλάδας (Ήπειρο, Κεφαλλονιά, Πελοπόννησο). Οι Μαρδαΐτες εξελίχθηκαν σε ναυτικούς και τον 10ο αιώνα, αναφέρεται στο ναυτικό θέμα των Κιβυρραιωτών (στη ΝΔ Μ. Ασία), αναφέρεται «κατεπάνω των Μαρδαϊτών».

Ο «κατεπάνω» όπως έχουμε δει, ήταν ανώτατος πολιτικός και στρατιωτικός άρχοντας στο Βυζάντιο. Σύμφωνα με τον Θεοφάνη πάντως, η εξαφάνιση αυτού του «χάλκινου τείχους» από τα αραβοβυζαντινά σύνορα, ενίσχυσε τις αραβικές επιδρομές στα εδάφη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Οι Μαρδαΐτες, σύμφωνα με την προφορική παράδοση είναι οι πρόγονοι των Μαρωνιτών του Λιβάνου, αν και ο ισχυρισμός αυτός έχει αμφισβητηθεί. Ωστόσο, οι αναλύσεις της επιστημονικής ομάδας το 2017, έδειξαν ότι δεν υπάρχει κάποια στενή σχέση μεταξύ Μανιατών και Μαρωνιτών.

Όσον αφορά τους Τσάκωνες, αυτοί διαφέρουν από όλους τους άλλους Πελοποννήσιους. Έχουμε γράψει και γι’ αυτούς άρθρο, στις 3/2/2019. Η διάλεκτος που μιλούσαν, έδειχνε ότι κατάγονταν από τους αρχαίους Δωριείς ή τους αρχαίους Σπαρτιάτες. Ο Φαλμεράιερ, αμφισβήτησε και αυτή την άποψη και ισχυρίστηκε ότι ήταν απόγονοι μιας σλαβικής φυλής που μετανάστευσε στην Πελοπόννησο πριν τη μαζική μετανάστευση των Σλάβων στον Μοριά. Από τον πίνακα 3 όμως, φαίνεται ότι η κοινή καταγωγή των κατοίκων της Βόρειας Τσακωνιάς με τους Σλάβους κυμαίνεται από 3,9% έως 8,2%, ενώ στη Νότια Τσακωνιά, τα ποσοστά κοινής καταγωγής με τους Σλάβους είναι σχεδόν ανύπαρκτα (από 0,2% ως 0,9%).

Κλείνοντας με τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής, να σημειώσουμε ότι προκύπτει ότι οι Πελοποννήσιοι έχουν μεταξύ τους πολύ στενές γενετικές σχέσεις.

Οι Μυκηναίοι… στη Σουηδία

Κλείνουμε το σημερινό μας άρθρο, με μία εντυπωσιακή πιστεύουμε, ακόμα αποκάλυψη. Αρχαιολόγοι, ιστορικοί, γεωλόγοι και χημικοί, διαπίστωσαν ότι από το 1.700 π.Χ. ως το 500 π.Χ., εμφανίζονται διάσπαρτα χάλκινα αντικείμενα αλλά και παραστάσεις μυκηναϊκών πλοίων στην ΝΑ Σουηδία και σε ένα δανέζικο νησί. Δεινοί θαλασσοπόροι, αλλά και τεχνολογικά και πολιτιστικά προηγμένοι οι Μυκηναίοι, πέρασαν το Γιβραλτάρ, και μπήκαν στον Ατλαντικό Ωκεανό, με ενδιάμεσους εμπορικούς σταθμούς στις ακτές της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Μ. Βρετανίας και της Δανίας. Στην περιοχή Ravlunda-Vitemolla-Κivίk της Σουηδίας οι Μυκηναίοι έφτιαξαν εμπορικό σταθμό. Παράλληλα τα εξωτικά ευρήματα στους βασιλικούς τάφους των Μυκηνών από σκανδιναβικό κεχριμπάρι, περιδέραιο με χάντρες κλπ, δείχνουν τον κύριο ρόλο που διαδραμάτισαν οι Μυκηναίοι. Μάλιστα, υπήρχαν πολιτιστικές συναλλαγές Μυκηναίων και Σουηδών, ενώ τα εμπορικά δίκτυα, έγιναν και αναπαραγωγικά…

Πηγές: G. Stamatoyannopoulos and others: «Genetics of the pelopponesean population and the theory of extinction of the medieval pelopponessean Greeks». Η μελέτη, υπάρχει στο διαδίκτυο και μεταφρασμένη εξαιρετικά από την Δ.Παπαδογιάννη με τον τίτλο «Γενετική των πελοποννησιακών πληθυσμών και η θεωρία της εξαφάνισης των Πελοποννήσιων Ελλήνων της μεσαιωνικής περιόδου»

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ, «Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ, 2020.

πηγη