ΣΤΗ ΜΝΗΝΗ ΤΗΣ ΤΟΥΛΑΣ

                                              Γράφει ο Παλιοπυργήσιος       
                                                                                                     

Κάθε χρόνο, όταν μπαίνει το τρίτο δεκαήμερο του Ιουνίου, θυμάμαι τις εκδηλώσεις που γίνονταν στον Άγιο-Θεόδωρο, πριν δέκα περίπου χρόνια, που κακώς τις αποκαλούσαμε της «Κουράς» ενώ θα έπρεπε να τις λέμε εκδηλώσεις του «Κούρου». Σ΄αυτό βέβαια φταίει ο γιατρός μας που, άθελά του, πήγε με το μέρος των λογίων μας και όχι με την γλώσσα των μανάδων μας.

Έγιναν τότε εκδηλώσεις, που, κατά γενική ομολογία, είχαν καταπληκτική επιτυχία. Ναι., γιατί προγραμματίστηκαν, οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν ύστερα από υποδειγματική συνεργασία των Συλλόγων μας, με τις ακούραστες φροντίδες των Διοικητικών Συμβουλίων των (πρόεδροι τότε Αργύρης από κοντά και ο γιατρός και Γιάννης του Μαγκογιώργη).
Μεγάλη  συμβολή είχαν η αδάμαστη βούληση, οι υπερβολικά φιλότιμες προσπάθειες του Βασίλη και του Βαγγέλη (θυμάμαι που, νύχτα πήγαμε οι τρεις μας στην Κερπινή σ΄ένα σπίτι, φορτώσαμε και μεταφέραμε στον Άγιο-Θεόδωρο έναν παραδοσιακό αργαλειό), του Δ. Δημητρακά, του Μαγκογιώργη, της Αγγέλως (αλήθεια πόσο νόστιμες ήταν οι δίπλες, δεν ξέρω αν η επιτυχία τους οφείλεται στην ίδια ή στη συνυφάδα της τη Λυγερή, όπως δεν ξέρω αν και κατά πόσο συναγωνίζονταν στη νοστιμάδα τις δίπλες της Βαγγογιώργαινας), του Κώστιου, όλων των κτηνοτρόφων του χωριού και πολλών άλλων. Ασυναγώνιστες στην τέχνη της παραδοσιακής κουλούρας η Γιώτα, η Γιωργία, η Φωτεινή, η Σωτήρα κ.α.

Α, ναι ρε, ξέχασα την Τούλα! Εμ, δεν την ξέχασα, την άφησα εξεπιτούτου τελευταία, για να βρει εδώ την εφαρμογή της η ευαγγελική ρήση «οι έσχατοι γίνονται πρώτοι». Εσύ νόμισες ότι την ξέχασα και δικαιολογημένα, δεν σε παρεξηγώ, γιατί η Τούλα δεν ήταν καμία πολυσπουδαγμένη, δεν ήταν καμία μεγαλογιατρός, δεν ήταν καμία μεγαλοδικήγορος, δεν ήταν μάνα-αδερφή ή κόρη κάποιου σημαντικού πολιτικού στελέχους, η Τούλα δεν ήταν... γιατί μ΄αυτούς ασχολούνται τα Μ.Μ.Ε., απ΄αυτούς παίρνουν συνεντεύξεις οι δημοσιογράφοι, γι΄αυτούς γράφουν οι συγγραφείς και οι ποιητές. Η Τούλα δεν ήταν απ΄αυτούς και έτσι θα μπορούσε να ξεχαστεί.

Ναι, ήταν όμως η Τούλα του Ξούρια, η γυναίκα του Γιώργη, ήταν μια απλοϊκή γυναίκα του χωριού, που την διέκρινε η αδάμαστη θέληση για προσφορά στα κοινά, με καθολική συμμετοχή στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του χωριού.

Από μέρες πριν την κάθε εκδήλωση ντριβέλιζε το μυαλό της τι υλικά και τι αναχρικά θα χρειαστούν για το πήξιμο του τυριού, για το στράγγισμα της μυτζήθρας, το πόσο γάλα θα κατεβάσουν την ημέρα της εκδήλωσης τα πρόβατά τους.

Κάποια μέρα σκεφτήκαμε ότι καλό θα ήταν να είχαμε μερικά παραδοσιακά υφαντά να τα εκθέοσυμε, γιατί αυτά είναι προϊόντα που προέρχονται από το μαλλί του κούρου των προβάτων. Το άκουσε η Τούλα, τρέχει στο σπίτι της, σπρώχνει το γιούκο της, πέφτουν κάτω όλα τα χοντρά υφαντά, διαλέγει πεντέξι το πιο καλά, τα πιο φανταχτερά στο χρώμα, τα πιο πετυχημένα στο κέντημα, τα φέρνει στη διάθεση των αρμοδίων, χωρίς να την απασχολήσει μήπως χαθούν, ή μη λερωθούν καθώς θα τα απλώναμε στις μάντρες, δίπλα στη βρύση.

Άλλη φορά καθώς μιλάγαμε για την προετοιμασία της εκδήλωσης, θυμάμαι, είπα: «Ρε παιδιά, έχω ένα ωραίο παραδοσιακό τρασ(ι)τούλι, κεντητό, τσακονάκι, που τέτοιο είχαν στην πλάτη τους όλα τα τσοπανούδια, τέτοιο είχαμε μικροί μαθητές στο σχολείο και μέσα βάζαμε το αναγνωστάριο, την πλάκα με το κοντήλι της. Μου το έχει δώσει ο Δήμος – αγροφύλακας της Ποδογοράς, ο άντρας της Λούλας του Κωλοβούρδου. Ήταν από την προίκα της, «παρ΄ το», μου λέει, σου ανήκει, το δικαιούσαι αφού ξέρω για το σκοπό που το θέλεις. Έλα μου που δεν έχει προβαζό, πως θα το κρεμάσουμε μαζί με τα τόσα άλλα στο ζαρτσερό». Εκεί κάπου κοντά ήταν η Τούλα, το άκουσε. Έγινε άφαντη, πότε πήγε στο σπίτι, πότε βρήκε υλικά από τα περισσεύματα του αργαλειού, πότε τον έπλεξε, τον έφερε τον προβαζό, πάρτον, μου λέει. Και άλλα και άλλα πολλά.

Ανήμερα στην εκδήλωση, μαζί με άλλες γυναίκες του χωριού, τις αδερφάδες Γιαννούλα και Χρυσούλα θυμάμαι, ν΄ανάψουν φωτιά, να βάλουν επάνω το λεβέτι με το γάλα, κάπου 80 κιλά, να μετράνε τη θερμοκρασία με το δάκτυλο, να ρίξουν την κατάλληλη στιγμή την πιτιά, σε λίγο να βγάλουν με την κεψέ τη στάλπη στις τσαντίλες, να περιμένουν να στραγγίξει ο τυρόγαλος και στη συνέχεια να τον βράσουν για να γίνει η μυτζήθρα, για να διανεμηθούν στη συνέχεια φρέσκο τυρί και μυτζήθρα σ΄όλα τα τραπέζια.

Και όταν ξάδειασε από τις άλλες δουλειές μπήκε στον αργαλειό και μαζί με την Βγένω άρχισαν να υφαίνουν με μια απαράμιλλη μαστοριά. Τότε ήταν που άρχισε το τραγούδι ο καλλίφωνος Παπαντώνης:

Πάρε με, Δημητρούλα μ΄, γειά σου,

Πάρε με στον αργαλειό σου,

Πάρε με στον αργαλειό σου, για το σκάσιμο τ΄αντρός σου.

Πάρε με στην αγγαλιά σου να χορτάσω τα φιλιά σου,

να με μάθεις το κεντήδια, να σε μάθω τα παιχνίδια,

τι εμπερδεύτηκε η κλωνά σου μεσ΄τα πέντε δάκτυλά σου,

Έτσι καθώς πήγαινε ρυθμικά πέρα δώθε η σαϊτα, καθώς ακουγόταν τάκου – τάκου το ίδιο ρυθμικά το ξυλόκτενο, σμίγαν με το ρυθμό του τραγουδιού και γεννιόταν μια αρμονία που σκόρπιζε εκεί γύρω και έκανε ακόμα πιο όμορφη την περιοχή του ΑγιοΘόδωρου.

Ακούραστη η Τούλα, παντού μπροστά και στο χορό και στο τραγούδι και σ΄όλα.

Στη μνήμη της γραφτήκανε ταπεινά αυτά τα λόγια αλλά και προς τιμή των απλοϊκών γυναικών του χωριού μας και του κάθε χωριού