Τρίτη 30 Ιουλίου 2013

Γλωσσάρι της κρίσης

 Η κρίση έφερε στην επιφάνεια με πρωτόγνωρη ένταση τις συγκρούσεις και τις αντιθέσεις που εμφιλοχωρούσαν πάντα στο πολιτικό σώμα, αλλά δεν ήσαν εμφανείς. Η ανισότητα στην κατανομή πλούτου, π.χ., βάθυνε: οι φτωχοί πολλαπλασιάζονται γεωμετρικά, ενόσω ο πλούτος συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερους. Η μεσαία τάξη αποδεκατίζεται, τα μέλη της ξεπέφτουν οικονομικά και την οικονομική καχεξία συνοδεύει η κατάρρευση του φρονήματος και η σύγχυση περί την ταυτότητα και την αυτοσυνειδησία. Οι υποτελείς τάξεις εξασθενούν όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά: συρρικνώνονται τα κοινωνικά δικαιώματα, δυσχεραίνεται η πρόσβαση στα, ήδη μειούμενα, δημόσια αγαθά. Κυρίως όμως μένουν έρμαια σε έναν διανοητικό κυκλώνα όπου οι έννοιες και οι λέξεις σημαίνουν άλλα από ό,τι γνώριζαν οι πολίτες ώς τώρα

Σε αυτή την κούρσα αντιστροφών και ανανοηματοδοτήσεων, ο πολίτης δεν μπορεί να λάβει βοήθεια από το λεξικό. Είναι κουρασμένος, φτωχότερος, ανασφαλής και εντελώς μόνος απέναντι σε έναν καταιγισμό νέας γλώσσας: Μεταρρυθμίσεις, ανταγωνιστικότητα, επενδύσεις, η κρίση ως ευκαιρία, αλλαγή νοοτροπίας, ατομική ευθύνη, προσαρμογή.

Το σοκ της πτώχευσης συνοδεύεται σταθερά από το σοκ των λέξεων. Η κρίση ντύνεται με λέξεις, και οι λέξεις εξηγούν και χειραγωγούν, οδηγούν σε συμπεράσματα αβίαστα με ισχύ φυσικών νόμων, οικοδομούν ένα νέο εννοιακό σύμπαν, όπου όλα έχουν μια προφανέστατη ερμηνεία, και για όλα δεν υπάρχει παρά μία μόνο εναλλακτική οδός: Η πτώση. Με την αμυδρή υπόσχεση της οψέποτε ανάστασης.

Η μεταρρύθμιση είναι η πιο πολυχρησιμοποιημένη και ταλαιπωρημένη. Την ακούμε από την εποχή του εκσυγχρονισμού των κυβερνήσεων Σημίτη, εξακολουθήσαμε να την ακούμε αμείωτα τον πρώτο καιρό των κυβερνήσεων Καραμανλή, την επανέφερε φουριόζα μεταμοντέρνα ο Γ.Α. Παπανδρέου. Είναι η καρδιά των μνημονίων, είναι το μαγικό εργαλείο και η υπόσχεση παραδείσου, το θαυματουργό ραβδί που θα αξιοποιήσει τις αναγκαίες θυσίες. Ομως αν σκαλίσεις την πρόσοψη των περισσότερων μεταρρυθμίσεων, βρίσκεις συνήθως περικοπές, φόρους, ευελφάλεια... Ωστε όταν ακούει ο συνταξιούχος ή ο υποδιπλασμένος εργαζόμενος την επαναλαμβανόμενη ‘μάντρα’ «αναγκαίες μεταρρυθμίσεις-μεταρρυθμίσεις-μεταρρυθμίσεις», ψάχνει το άδειο πορτοφόλι του να δει αν υπάρχει ακόμη.

Παρομοίως, η «ανταγωνιστικότητα» συμπαραδηλώνει μείωση κόστους εργασίας, δηλαδή μείωση μισθών, μείωση ασφαλιστικού κόστους, δηλαδή μείωση παροχών πρόνοιας, αλλά με ποιο στόχο; Ποιοι τομείς ακριβώς της ελληνικής οικονομίας θα γίνουν ανταγωνιστικοί λόγω μειωμένου εργατικού κόστους; Την περασμένη Κυριακή μιλώντας στην «Κ», ο διάσημος οικονομολόγος Τζ. Γκαλμπρέιθ επεσήμανε ότι οι δύο ισχυρότεροι παραγωγικοί τομείς της Ελλάδας δεν εξαρτώνται από τους εθνικούς μισθούς: η μεν ναυτιλία είναι εντελώς διεθνοποιημένη, ο δε τουρισμός εξαρτάται πρωτίστως από το αν έχουν χρήματα να ξοδέψουν οι ξένοι τουρίστες.

Οι επενδύσεις είναι επίσης μια αφορμή κωμικών παρεξήγησεων. Επενδύσεις, ας πούμε, βαφτίζονται οι πωλήσεις δημοσίων εταιρειών ή οικοπέδων, οι οποίες γίνονται αποκλειστικά για ταμειακούς λόγους, για να αποπληρώνεται το χρέος.

Αλλά το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την γλωσσοψυχολογία της κρίσης προσφέρουν τα νεόκοπα κλισέ «η κρίση ως ευκαιρία», «αλλαγή νοοτροπίας», «ατομική ευθύνη», τα οποία συνήθως εκφέρονται μαζί, σε συνδυασμό. Η «κρίση ως ευκαιρία» ακουγόταν πολύ στην αρχή του σοκ, και ευλόγως πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι μέσα από τις θυσίες και τον πόνο, τουλάχιστον θα ανανεωθεί το πολιτικό σύστημα, θα αναγεννηθεί το κράτος. Εις μάτην. Οι μόνοι που κερδίζουν από τις πολλές ευκαιρίες ενός πτωχευμένου κράτους είναι οι δικηγορικοί οίκοι, οι εταιρείες συμβούλων και τα vulture funds.

Η «αλλαγή νοοτροπίας», εν μέρει ορθώς ζητουμένη, ακούστηκε εντούτοις ως πανάκεια δια πάσαν νόσον από τα χείλη ποικίλων Κοέλιο, εντοπιζόμενη χαριτωμένα άλλοτε στην «ευνουχιστική Ελληνίδα μάνα», άλλοτε στο πρoδιαφωτιστικό και άνομο DNA και άλλοτε στη ζοφερή κληρονομιά της Φιλοκαλίας και της καθ’ ημάς Ανατολής. Ως μείγμα βουντού κοινωνιολογίας και self therapy, οι τέτοιες προσεγγίσεις έχουν το γούστο τους.

Και αποζητούν βεβαίως την τελευταία λέξη-κλειδί, την «ατομική ευθύνη». Κι εδώ, μια μερική ορθή διαπίστωση ξεγλιστράει εντέχνως από την ιστορία και την σύνθετη σχέση ατομικού-συλλογικού, αξιώνοντας να γίνει καθολική εξήγηση για κάθε πρόβλημα. Για την χρεοκοπία ευθύνονται όλοι, δηλαδή κανείς. Κακοχωνεμένος φιλελευθερισμός για τις μάζες και ταυτοχρόνως εισπήδηση στους στοχασμούς των πατέρων της εκκλησίας, όσων επάσχισαν να ορίσουν τη σχέση του κτιστού ανθρώπου με τη Θεία Πρόνοια και τις κτιστές ενέργειες ακτίστου φύσεως.


Προσαρμογή, η τελευταία λέξη. Προσαρμοζόμαστε.

5 σχόλια :

  1. Ανώνυμος30/7/13 20:48

    Την ακούμε από την εποχή του εκσυγχρονισμού των κυβερνήσεων Σημίτη,....
    δεν άρχισαν επί σιμήτη, επί μητσοτάκη άρχισαν, όταν ψηφίστηκε η συνθήκη του μάαστριχ, επί σιμήτη τα πράγματα προωθήθηκαν επιστημονικά ,
    ο εργαζόμενος ονομάστηκε απασχολίσιμος, η κατάργηση του 8ωρου ονομάστηκε έυέλικτο ωράριο, η ιδιωτικοποίηση , μετοχοποίηση .. και τελειωμό δεν έχει

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος30/7/13 21:55

    kκαι την εξαθλιωση μεταρυθμιση

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος30/7/13 22:05

    ΒΑΛΤΕ ΜΥΑΛΟ ΡΕ ΣΕ ΚΑΤΙ ΣΑΛΕΜΕΝΟΥΣ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΝΑ ΣΥΝΕΛΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΧΙ ΞΕΝΟΔΟΥΛΟΙ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος31/7/13 09:15

    οι 100 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο κέρδισαν το εντυπωσιακό ποσό των 240 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσα στο 2012˙ αρκετά χρήματα για να καταπολεμήσουμε την ακραία φτώχεια σε όλο τον κόσμο πάνω από τέσσερις φορές, προσθέτοντας ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση εμπλουτίζει περαιτέρω τους σούπερ-πλούσιους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος31/7/13 12:33

    Κώστας Χρυσόγονος
    Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Έθνος στις 22/7:

    Πολυνομοσχέδιο και νομιμότητα

    Το «πολυνομοσχέδιο» που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με άλλα μνημονιακά νομοθετήματα των τελευταίων τριών ετών. Πρόκειται για άθροισμα διατάξεων σε ποικιλία αντικειμένων, κατά παράβαση του άρθρου 74 παρ. 5 του Συντάγματος, που απαγορεύει την παρεμβολή άσχετων με το αντικείμενο του νομοσχεδίου διατάξεων στο κείμενό του. Ο μόνος κοινός παρονομαστής είναι ότι πρόκειται για δράσεις υπαγορευμένες από τους δανειστές, ως προϋπόθεση για την εκταμίευση της επόμενης δόσης, δηλαδή για την εκπλήρωση του ύψιστου ιδανικού της δοσομανούς χώρας.

    Αναμενόμενη για νομοθέτημα του είδους αυτού έχει καταντήσει να είναι και η παραβίαση ολόκληρης σειράς θεμελιωδών δικαιωμάτων και εγγυήσεων, αφού μέλημα των δανειστών δεν αποτελεί η τήρηση του ελληνικού Συντάγματος, αλλά η εξυπηρέτηση των δανειακών μας υποχρεώσεων. Το νέο στοιχείο στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι οι παραβιάσεις είναι τόσο πολλές και τόσο προκλητικές, ώστε ακόμα και η εξαιρετικά συγκρατημένη Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής δεν είχε πια το περιθώριο να μην τις επισημάνει στην έκθεσή της για το πολυνομοσχέδιο. Παρά ταύτα 153 αντιπρόσωποι του λαού, οι οποίοι, σημειωτέον, έλαβαν εντολή για «επαναδιαπραγμάτευση» τον Ιούνιο του 2012, προχώρησαν απτόητοι στην ψήφισή του.

    Ενδεικτικά σταχυολογούμε την προσβολή της οικονομικής ελευθερίας (άρθρο 5, παρ. 1 Συντ.) και του δικαιώματος στην περιουσία (άρθρο 1 του πρώτου πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ) από την αυθαίρετη αναδρομική μείωση των απαιτήσεων των παρόχων του ΕΟΠΥΥ κατά του Οργανισμού στο ύψος του προϋπολογισμού (!) του τελευταίου. Εδώ η αντισυνταγματικότητα συνδυάζεται με την αδιαφορία για την τύχη των επιχειρήσεων της Υγείας, οι οποίες θα καταστούν μη βιώσιμες και θα κλείσουν, και με την αναλγησία για τους εργαζομένους που θα απολυθούν.

    Αξιοσημείωτη είναι και η κατάργηση διδασκόντων στη μέση εκπαίδευση, χωρίς να καταργείται η διδασκαλία των αντίστοιχων μαθημάτων. Καταστρατηγείται έτσι η εγγύηση της μονιμότητας (άρθρο 102 Συντ.), αφού οι διδακτικές ανάγκες θα αντιμετωπίζονται εφεξής με ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς αντί για μόνιμους.

    Με αυτές και με άλλες αντισυνταγματικές διατάξεις που περιέχει το πολυνομοσχέδιο επιφέρει πολλαπλό πλήγμα στην απειλούμενη με κατάλυση κατά την εποχή των μνημονίων συνταγματική νομιμότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα διαγραφής σχολίων χωρίς καμία προειδοποίηση.