ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ‏

 Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗ

Για τα δημοτικά μας τραγούδια , τόσο σαν ποίηση όσο και σαν μουσική , έχουν γραφεί και ειπωθεί πάρα πολλά. Μουσικολόγοι , λαογράφοι , ερευνητές που ασχολήθηκαν με αυτά ,δεν βρίσκουν λόγια για να εκφράσουν το θαυμασμό τους , για τη μεγαλειώδη αυτή πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία του Ελληνικού λαού. << Εξαίρετον αναντιρρήτως θέσιν μεταξύ των μνημείων του λόγου του ημετέρου λαού κατέχουν τα τραγούδια.Όχι μόνον ως ισχυρώς κινούντα την ψυχήν δια το απέριττον κάλος , την αβίαστην απλότητα , την πρωτοτυπίαν και την φραστικήν δύναμην και ενέργειαν , αλλά και ως ακριβέστερον παντός άλλου πνευματικού δκμιουργήματος του λαού , εμφαίνοντα τον ιδιάζοντα χαρακτήρα του έθνους. >> έγραφε κάποτε ο μεγάλος λαογράφος και θεμελιωτής της επιστήμης της λαογραφίας , Νικόλαος Πολίτης .
Να διευκρινίσουμε εδώ , ότι όταν λέμε γνήσιο δημοτικό τραγούδι εννοούμε το τραγούδι εκείνο , το οποίο δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο συνθέτη και στιχουργό. Δημιουργός του είναι ο ίδιος ο λαός , γι αυτό εκφράζει την αθάνατη Ελληνική ψυχή με τις χαρές και τους πόνους της , με τις λαχτάρες και τους καημούς της , με τα γέλια και τα δάκρυα της. Γι ' αυτό το λογο , στα δημοτικά τραγούδια καθρεφτίζεται αυτούσια και ολοκάθαρα η γνήσια Ελληνική ζωή σ' όλες τις μορφές της και τις εκδηλώσεις της , απο την κούνια μέχρι το θλιβερό μνήμα.

Βεβαια , αρχικός δημιουργός είναι κάποιος άγνωστος και ανώνυμος. Προικισμένος με μουσικό και στιχουργικό ταλέντο , θα <<φτιάξει>> ένα τραγούδι που θα συγκινήσει τους άλλους γύρω του. Αυτοί με τη σειρά τους θα το πάρουν , θα το τραγουδήσουν πιο πέρα και έτσι στόμα με στόμα και σίγουρα με τις απαραίτητες προσθαφαιρέσεις του καθενός , φτάνει σε εμάς σήμερα δουλεμένο , ολοκληρομένο και στην οριστική του μορφή.
Σήμερα τα δημοτικά τραγούδια εκτός από το ψυχαγωγικό χαρακτήρα πού έχουν , μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για τους νέους , για καινούριους δημιουργούς , οι οποίοι παίρνοντας στοιχεία από την παραδοσιακή μουσική και πατώντας πάνω στο δημοτικό τραγούδι σαν βάση , μπορούν να δημιουργήσουν σπουδαία μουσικά έργα. Άλλωστε , δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι διάσημοι Έλληνες δημιουργοί ( Θεοδωράκης , Χατζηδάκης , Μαρκόπουλος , Ξαρχάκος , Λεοντής κλπ ) έχουν εμπνευστεί από το δημοτικό τραγούδι και έχουν δημιουργήσει έργα αναγνωρισμένα σε όλο τον κόσμο!
Δυστυχώς όμως , ενώ θα περίμενε κανείς από το επίσημο κράτος , να έχει αναγνωρίσει την αξία και την σπουδαία σημασία , του δημοτικού τραγουδιού και να έχει πρωτοστατήσει στην προσπάθεια διάσωσης και διάδοσης του , καμία ως τώρα σημαντική , πλατειά και σοβαρή προσπάθεια δεν έγινε για το σκοπό αυτό. Ούτε κάποιος από τους πολυποίκιλους πνευματικούς και καλλιτεχνικούς οργανισμούς , εργάστηκε συστηματικά για την καταγραφκαι την έκδοση αυτού του μουσικού θησαυρού , σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σ' 'ολο τα πολιτισμένα κράτη του κόσμου. Αρκεί να πούμε ότι οι γείτονες Τούρκοι που εμείς τους κοροιδεύουμε έχουν εδώ και πολλές δεκαετίες Ακαδημία Παραδοσιακής Μουσικής!( τα συμπεράσματα δικά σας )
Ό,τι καλό και αξιόλογο έχει γίνει ως τώρα , οφείλεται αποκλειστικά στην πρωτοβουλία κάποιων ιδιωτών , οι οποίοι αψηφώντας κόπο , χρόνο , χρήμα , κι ένα σωρό άλλες δυσκολίες εργάστηκαν ευσυνείδητα και φιλότιμα , για να περισώσουν ό,τι μπορούσαν από το λα'ι'κό μουσικό μας θησαυρό. ( Σ.Περιστέρης , Σίμων Καρράς , Δόμνα Σαμίου κ.α ) Αποτέλεσμα της κρατικής αδιαφορίας είναι να φτάσουμε σήμερα δυστυχώς στο σημείο να έχει νοθευτεί εντελώς το δημοτικό τραγούδι και να έχει ξεχαστεί σχεδόν ολοκληρωτικά η αυθεντική του μορφή και το γνήσιο ύφος και χρώμα του!
Αυτή η νοθεία και αλλοίωση μπορούμε να πούμε ότι ξεκινλαει στα τέλη της δεκαετίας του 50' με αποκορύφωμα τη δεκαετία του 70' και συνεχίζεται δυστυχώς και σήμερα. Σε αυτό συντέλεσαν και οι μεγάλες αλλαγές που έγιναν αυτά τα χρόνια στην Ελληνική κοινωνία. Τη χαριστική βολή , την έδωσε η χούντα των συνταγματαρχών η οποία εκμεταλεύτηκε το δημοτικό τραγούδι για ευνόητους λόγους , με αποτέλεσμα πολλοί και ιδίως η νεολαία της εποχής , να το συνδέουν απόλυτα με το καθεστώς! Έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια για να απενεχοποιηθεί η παραδοσιακή μας μουσική , από κάτι για το οποίο δεν έφταιγε η ίδια!
Την εποχή αυτή δημιουργούνται καινούρια΄ρεύματα στη μουσική ( Λαϊκό , έντεχνο ξένο τραγούδι , ΡΟΚ , ΠΟΠ κλπ ) Οι παραδοσιακές εκδηλώσεις όπως πανηγύρια , γιορτές κλπ στην περιφέρεια χάνουν την αυθεντική τους μορφή εξ' αιτίας του ύφους των ορχηστρών και των καλλιτεχνών , που καλούνται από πολλά μέρη για να διακσεδάσουν τους ντόπιους. Τα νέα τεχνικά μέσα όπως γραμμόφωνα , μαγνητόφωνα , τηλεόραση κάνουν εύκολη τη πρόσβαση σε άλλου είδους μουσική , που επηρεάζει τους παραδοσιακούς οργανοπαίχτες. Και ας μην ξεχνάμε , το βομβαρδι της διαφήμισης , η οποία για εμποτικούς λόγους προωθεί και τελικά επιβάλει ξενόφερτα μουσικά είδωλα , με αποτέλεσμα οι δισκογραφικές εταιρίες να μην ενδιαφέρονται για την παραδοσιακή μουσική.
Έτσι οι παραδοσιακοί οργανοπαίχτες απογοητευμένοι από αυτή την κατάσταση , άλλαξαν προσανατολισμό και ακολούθησαν και αυτοί ( έχουν πολλή μεγάλη ευθύνη ) τη νέα μόδα , νοθεύοντας δυστυχώς το δημοτικό τραγούδι αλλά και αλλοιώνοντας οι ίδιοι την αισθητική των ακροατών τους! Έτσι ακολουθώντας το ρεύμα της εποχής , οι μουσικοί και οι τραγουδιστές , αλλάζουν σιγά σιγά την παραδοσιακή κομπανία ( κλαρίνο , λαούτο , βιολί , σαντούρι κλπ ) με ηλεκτρικά όργανα ( αρμόνιο , ηλεκτρική κιθάρα , ντραμς ) οδηγώντας την παραδοσιακή μουσική στην απόλυτη παρακμή και φθορά. Η κατάπτωση αυτή γίνεται ακόμα πιο μεγάλη , καθώς οι παραδοσιακοί οργανοπαίχτες και τραγουδιστές αντιγράφουν στις ερμηνείες τους , το ύφος που προβάλλουν οι μεγάλες λαϊκές ...φίρμες! Εμφανίζονται <<συνθέτες>> και <<στιχουργοί>> που γράφουν υποτίθεται καινούρια δημοτικά τραγούδια τα οποία φυσικά είναι υβρίδια με αλλοιωμένο ρυθμό και ύφος και αντιγραφές Αραβικών κυρίως μελωδιών! Ο δε στίχος είναι σκέτο σκουπίδι όπως <<αμαρτωλά τα χείλη σου>> ή <<τραυματίας της αγάπης>> κλπ. Έτσι ξαφνικά η αγορά κατακλίζεται από ευτελή κατασκευάσματα , ανόητα και χυδαία καψουροτράγουδα , τα οποία ερμηνεύουν δημοτικοί υποτίθεται τραγουδιστές με...ανοιχτά μπιρμπιλά πουκάμισα , με χρυσές αλυσίδες και δαχτυλίδια και με μακρόσυρτες νταλκαδιάρικες άναρθρες...κραυγές!
Είναι να απορεί κανείς , πως πραγματικά σπουδαίοι δεξιοτέχνες μουσικοί και τραγουδιστές , αντί να υποστηρίξουν τη τέχνη τους και να αντισταθούν στο ρεύμα της ευτέλειας και της παρακμής , αποδέχονται χωρίς δυσκολία τη καινούρια κατάσταση , την οικειοποιούνται και την πάνε ακόμα πιο πέρα. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η σημερινή κατάσταση! Δυστυχώς όπου και να βρεθείς σε πανηγύρι , σε νυχτερινό κέντρο , σε κάθε εκδήλωση δεν ακούς ούτε ένα γνήσιο δημοτικό τραγούδι! Ανόητα τραγουδάκια φτιαγμένα στο πόδι για εύκολη κατανάλωση , μαζί με το...ουίσκι και τα λουλούδια , με παιξίματα αλλά...Τούρκα και...γύφτικα , φωνές μακρόσυρτες εκτός ρυθμού , για να δείξει ο τραγουδισταράς το λαρύγγι του και να κάνει σουξέ! Η ένταση του ήχου στο τέρμα ώστε να χρειάζεσαι ωτασπίδες για να γλιτώσεις τη βλάβη στα αυτιά , και εντελώς παραμορφωμένος απο τα έκο και τα εφέ για να καλύπτονται τα λάθη των...εκτελεστών και κανείς να μην ακούει τίποτα! Τα δε όργανα όπως είπαμε όλα ηλεκτρικά. Αρμόνια , ηλεκτρικές κίθάρες , μπάσα , ντράμς κλπ. Καλά που έχει γλιτώσει ακόμα το κλαρίνο!
Έχω μία απορία. Αν επιχειρούσε κανείς να παίξει μουσική Ροκ με λαούτο , φλογέρες και σαντούρια δεν θα τον θεωρούσαν όλοι τρελό; Γιατί όμως δεχόμαστε τη παραδοσιακά μας μουσική , το λαϊκό μας πολιτισμό να κακοποιείται έτσι βάναυσα από αυτά τα ηλεκτρικά όργανα που είναι για άλλου είδους μουσική; Υπάρχει κανείς να απαντήσει; Υπάρχει άραγε ελπίδα να αλλάξει κάτι; Πολύ δύσκολο μου φαίνεται! Η μόνη ελπίδα που υπάρχει κατά τη γνώμη μου είναι τα δημόσια μουσικά σχολεία που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια όπου οι μαθητές εκτός των άλλων διδάσκονται βυζαντινή μουσική και παραδοσιακά όργανα. Έτσι έχουν ξεπεταχτεί νέα παιδιά αρκετά μελετημένα που παίζουν όργανα τα οποία για κάποιο διάστημα είχαν σχεδόν εξαφανιστεί π.χ. σαντούρι , κανονάκι , ούτι , βιολί , ταμπουράς κ.λ.π. Επίσης οι πολιτιστικοί σύλλογοι μπορούν να βοηθήσουν και να αναλάβουν πρωτοβουλίες ώστε να απαιτούν από τα συγκροτήματα να παίζουν με παραδοσιακά όργανα και ρεπερτόριο από την πλούσια και αστήρευτη μουσική μας παράδοση! Θα το κάνουν; Χλωμό το βλέπω , που λένε και οι νεολαίοι!
Οπότε...